Sigara kullananlar açıcından sigarayı bırakmak çok zor görünebiliyor. Oysa uzmanlar sigara pişmanlıktır fikrinde birleşiyor. Tiryakilerin önemli bir kısmı, hayatlarında en az bir kere sigarayı bırakmayı deniyor ancak bir süre sonra yeniden içmeye başlamak bırakılabileceğine olan inancı kırabiliyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Bahri Temuray sigara bırakıldığında vücutta olan değişimlerle ilgili bilgiler verdi.
Sigarayı bırakma konusunda bireyler en çok yoksunluktan korkuyor
Sigarayı bırakmada en zor dönem karar verme aşaması. Bağımlılar sigarayı bıraktıklarında yaşayacakları yoksunluk duygusundan endişe ediyor. Ancak bu yoksunluk ömür boyu sürmüyor ve kararlı olunduğunda yoksunluk belirtilerinin üstesinden hızlıca gelinebiliyor. gelmek çok daha kolay hala geliyor. Sigarayı bırakırken ilk yapılması gereken ara sıra bir tane bile içmemek, çünkü bu davranış anıları, tadını ve kişiye verdiği hissi beynin yeniden hatırlamasına neden oluyor. Bunu yapanlar genellikle bir süre sonra yeniden sigara içmeye yeniden başlıyor.
Sigara hangi hastalıkların oluşum riskini artırıyor?
Sigara bağımlılığı ve birçok kanser türü arasında doğrudan bir ilişki bulunuyor. Sigara; akciğer başta olmak üzere, gırtlak, prostat, diş eti ağız, mesane, yemek borusu, dil, pankreas, bademcik ve rahim ağzı kanserlerinin oluşum riskini artıyor. Ayrıca; erkeklerde iktidarsızlık, felç, ülser, kronik bronşit, bacak damar hastalıkları, kalp krizi, kadınlarda kısırlık ve KOAH gibi hastalıklara da yol açtığı biliniyor.
Sigara içmek kanser, kalp ve akciğer hastalıkları başta olmak üzere birçok sağlık sorununun başlıca nedenlerinden biri. Akciğer kanserine bağlı ölümlerin ise yüzde 90’ının temelinde sigara yatıyor. Sigara ile doğrudan ilişkili olan akciğer kanseri, kanser nedenli ölümlerde ilk sırada yer alıyor.
Sigarayı bırakma evresinde vücutta ne gibi değişiklikler yaşanıyor?
- İlk 20 dakika içinde, kan basıncı (tansiyon) normale dönüyor, kan dolaşımı düzeliyor.
- Yaklaşık 8 saat sonra, kan oksijen düzeyi normale dönüyor, kalp krizi geçirme riski düşüyor.
- 24 saat sonra, vücut karbonmonksitten temizleniyor.
- Yaklaşık iki gün sonra kandaki nikotin düzeyi azalıyor,
- 72 saat sonra, hava yollarının gevşemesi sonucu nefes alıp verme rahatlıyor, solunum yolları rahatlıyor. Hava yolları kendi kendini temizlemeye başlıyor.
- 2-12 hafta sonra, tüm vücuttaki dolaşım düzeliyor, solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma riski azalıyor, yürürken yorulma ve tıkanma daha az görülüyor.
- 3-9 ay sonra, öksürük, kısa aralıklarla nefes alıp verme ve hırıltılı solunum düzeliyor, akciğer fonksiyonları yüzde 5-10 oranında artıyor.
- 12 ay sonra, koroner kalp hastalığı riski yarı yarıya azalıyor.
- 12-36 ay sonra, mesane kanseri riski yüzde 50 azalıyor.
- 5 yıl sonra, kalp krizi geçirme riski, yemek borusu ve ağız boşluğu kanserleri riski yüzde 50 azalıyor.
- 10-15 yıl sonra, kalp krizi geçirme riski hiç içmeyenlerle aynı seviyeye iniyor, akciğer kanseri riski sigara içenlere göre yüzde 50 azalıyor.
Tedavi yöntemleri bulunuyor
İlaç tedavisi ve replasman tedavileri gibi yardımcı tedavi yöntemleri bulunuyor. Bazı insanlar, diğerlerine göre bağımlılığa olan genetik yatkınlık nedeniyle için sigarayı daha zor bırakabiliyor. İlaç, beyindeki içme isteğini azaltarak bu gibi durumlarda bireylere fayda sağlayabiliyor.
Nikotin maddesinin kişiye nikotin bantlarıyla dışarıdan verilmesi, nikotin sakızları, hatta nikotin spreyleri gibi replasman tedavisinde kullanılan bazı yöntemler bulunuyor. Ancak bu nikotin bantlarının her gün değiştirilmesi ve geceleri çıkarılması, dozunun iyi ayarlanması gerekiyor. Bu yöntem, ilaç tedavisine destek amaçlı da uygulanabiliyor.
Sigarayı bıraktıktan sonra kilo almamak elinizde
- Öncelikle bir diyetisyenden yardım alabilirsiniz. Yağlı besinleri kontrollü yiyerek ya da azaltarak normal beslenmenize devam etmeniz de mümkün. 1 gram yağ 9 kalori verirken, 1 gram karbonhidrat ve protein 4 kaloridir. Dolayısıyla yemeklerin porsiyonunu azaltmadan sadece yağ miktarını sınırlayarak, aynı oranda yemek yemeye devam edip aynı kiloda kalabilirsiniz.
- Yemek aralarında atıştırmak için havuç, salatalık, marul gibi kalorisi düşük besinleri tercih edebilirsiniz.
- Sebze ve meyveler açısından zengin, yağsız et ve ürünlerini içeren, az yağlı veya yağsız süt ve ürünlerinin yer aldığı, özellikle yoğurt gibi kan şekerini dengeleyici tam tahıllı gıdalarla desteklediğiniz dengeli bir beslenme programı uygulayabilirsiniz.
- Şeker ve şekerli besinlerden uzak durarak gereksiz kalori almaktan kurtulabilirsiniz.
- Düzenli yürüyüş, egzersiz yaparak daha fazla kalori harcayabilirsiniz.
- Kendinizi özellikle ellerinizi meşgul edecek hobiler edinebilirsiniz.
- İlginç bir bilimsel araştırmaya göre ara ara pipetle soğuk su içmek, dopamin salgılamasını artırdığı için sigara bırakma sürecine olumlu katkı sağlayabiliyor. Denemekten zarar gelmez.
