Dünya Sağlık Örgütü, obeziteyi vücutta sağlığı olumsuz yönde etkileyecek kadar yağ birikmesi olarak tanımlamıştır. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18’i, kadınlarda ise %20-25’ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranın erkeklerde %25, kadınlarda ise %30’un üstüne çıkması obeziteyi oluşturmaktadır. Ayrıca beden kitle indeksi (BKI) de tanımlamada kullanılır. BKI, kişinin ağırlığının (kg), metre cinsinden karesine oranıdır. Bu oranın 30’un üstünde olması obezite olarak değerlendirilir.
Dünya çapında obezite ve kilo fazlalığından dolayı her yıl 2.8 milyon insan ölmektedir. Hem gelişmiş ülkelerde hem de gelişmekte olan ülkelerde obezite her geçen gün artış göstermektedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından Asya, Afrika ve Avrupa’nın 6 ayrı yöresinde yapılan ve 12 yıl süren MONICA çalışmasında 10 yılda obezite prevalansında %10-30 arasında bir artış saptandığı bildirilmiştir. TÜİK verilerine göre 2016 yılında Türkiye’de 15 yaş üstü obez bireylerin oranı % 19.6 olarak belirlenmiştir. Avrupa Birliği’nin en güncel verisi 2014 yılında AB’de bu oran % 15.4 ‘tür. Türkiye Avrupa ülkeleri arasında obezitede en yüksekte Malta olmak üzere Letonya ve Macaristan’dan sonra 4. Sırayı almıştır.
Obezitenin nedenleri arasında fazla ve yanlış beslenme alışkanlıkları (abur-cubur, fast food gibi glisemik indeksi yüksek besinlerle beslenme), hareketsiz yaşam, genetik (anne veya babanın obez oluşu), hormonal durumlar (Örneğin, troid hormonlarının yetersiz oluşu), psikolojik problemler (duygusal yeme-stresli anlarda karbonhidratlı yiyeceklere aşırı düşkünlük), çok sık çok düşük kalorili diyetler uygulama, kullanılan bazı ilaçlar(antidepresan kullanımı), doğum sayısının fazla veya sık oluşu, alkol kullanımı, uyku problemleri, bebekliğinde anne sütü almama olarak sıralanabilir.
Obezite farklı sağlık problemlerine sebep olmaktadır
Obezitenin sonuçları kontrol edilmezse, önemli sağlık problemlerini beraberinde getirir. Bunlardan bazıları karaciğer ve pankreas yağlanması, insülin direnci, tip 2 diyabet, hipertansiyon, kan yağlanması içeren metabolik sendrom, hormonal bozukluklar, uyku apne sendromu, solunum yetmezliği, enfeksiyonlar, kalp hastalıkları, kanser ve depresyon olarak sıralanabilir.
Tedavisiyle ilgili olarak, obezite önlenebilir bir sağlık problemidir ancak kısa vadede hızlı sonuçlar ummak yerine, uzun vadede küçük adımlarla yaşam şeklinin değiştirilmesi esas olmalıdır. Bu sorunu yaşayan birçok kişi kısa zamanda, büyük sonuçlar talep edebilmektedir. Bu taleplerin artmasını fırsat bilen sağlık alanı dışından bazı kişiler ve kurumlar sağlığı tehdit eden uygulamalar ile karşımıza çıkmaktadır. Bu durum bırakın obezitenin çözümünü konuyu daha vahim sonuçlara götürmektedir. Bu konuyla ilgili olarak kişilerin bilinçli ve sabırlı davranmaları çok önemlidir. Diyet tedavisi için mutlaka multidisipliner bir çalışma olmalıdır. Bu çalışmaların içinde endokrinoloji veya dahiliye uzmanı, diyetisyen, psikolog ve de morbid obezite durumlarında (BKI’nin 40 ve üzeri olması) metabolik cerrahi uzmanlarıyla çalışılmalıdır. Diyet, fiziksel aktivitenin düzenlenmesi, psikoterapi ile uzun dönem çalışmalar ve bunu tüm hayata yaymak en kalıcı çözümlerdendir. Eğer hekimler tarafından uygun görülürse ilaç veya cerrahi tedavi uygulanabilir.
Obeziteden korunmak için neler yapılabilir?
Genel olarak neler yapabiliriz dersek; diyetisyen yardımı mutlaka alınmalı, bunun dışında;
1-Günde yaklaşık 2 litre su içilmeli,
2-Şekerli ve paketli ürünler mümkün olduğunca yenilmemeli
3-Beslenmede yüksek posalı, kan şekerini yavaş yükselten ürünler (sebze ve meyveler, kepekli veya çavdarlı veya tam buğday vb ürünler),
4- Protein (balık, hindi, yoğurt vb.) mutlaka bulundurulmalı,
5- Alkol kullanım miktarı ve sıklığını azaltılmalı veya hiç tüketilmemeli,
6- Spor hayatımızın bir parçası olmalıdır.
Ayrıca hekim kontrolleri, hekimin uygun gördüğü testler yaptırılmalı ve değerlendirilmelidir. Eğer uykusuzluk probleminiz var ise mutlaka çözüme kavuşturulmalıdır. Strese bağlı yeme durumu mevcut ise mutlaka bir psikolog veya psikiyatrdan destek alınmasında fayda vardır.
Sağlıkla kalın
Dyt. Figen Fişekçi Üvez
İlginizi çekebilir:Çocuklarda obezite nasıl önlenir
