Çocuklar için internet dost mu düşman mı?

Teknoloji olumlu yönünün yanında yeni sorunları da  hayatımıza sokmaktadır. İnternet hem çocuklar hem de yetişkinler tarafından bilgi ve eğlence kaynağı olarak kullanılıyor. İnternet üzerinden çocuklar neredeyse sonsuz bir bilgi ve etkileşim fırsatına kavuşuyorlar. Ancak, denetlenmeyen bir çocuk için internet ortamında riskler ve tehlikeler de olabilir. Bu noktada “Çocuklar için internet dost mu düşman mı?” diye düşünmemiz gerekiyor.

Çocukların zekâ, dil ve sosyal gelişimi 0 – 6 yaş döneminde çok hızlıdır. Çocuğun bu dönemde sosyal olması, insanlar ile birlikte olması, dış dünyayı tanıması çok önemlidir. Üç yaşından sonra çok kısıtlı olarak bir yetişkinle birlikte kullanmasına izin verilebilir. Daha büyük çocuklarda çocuğun gelişimi için önemli olan arkadaşlık, spor faaliyetleri ve dersleri geri kalabilir. Ayrıca tüm bunların yanı sıra uzun süreler bilgisayar, tablet vb başında oturmak çocukların fiziksel gelişimini de olumsuz etkileyebilir.

İnternetin olumsuz yönleri

İnternet bağımlılığı

Bu durum çocuğun dış dünya ile bağını zayıflatıp diğer bağımlılıklarda olduğu gibi diğer sorumluluklarını ihmâl etmesine sebep olur. Bundan dolayı sosyal gerçek dünyadan kopan çocuğun gelişimi de olumsuz yönde etkilenir. Böyle bir durumda ilk yapılması gereken şey çocuğu bağımlılığından uzak tutmaktır. Çocuk için farklı ilgi alanları oluşturmak, çocuğun sosyal çevresini genişletmek  soruna çözüm olabilir.

Kötü alışkanlıkların özendirilmesi

Bazı internet sitelerinin amacı gençleri, çocukları kötü alışkanlıklara yönlendirmektir. Bu sebeple çocuğun bu tip sitelere girmediğinin kontrolünün yapılması. İnternet kullanımının denetlenmesi gerekir.

Şiddet ve cinsellik

Çocuklar internet özellikle oyun sitelerinde zaman geçirirken bazen yanlışlıkla önlerine çıkan şiddet veya cinsel içerikli görüntüler ile karşılaşabilirler. Bu yaşına uygun olmayan görüntülerden çocukların uzak tutulması gerekir. Öncelikle teknik olarak güvenlik konusunda bilen birilerinden engelleyici tedbirler için yardım istenebilir. Bunun haricinde çocuğun ziyaret ettiği siteler zaman zaman kontrol edilmelidir.

Kontrolsüz alışveriş

Çocukların internet ortamında ebeveynlerinin kredi kartlarını kullanarak alış veriş yapmalarına sık rastlanır. İlgilerini çeken, onlara cazip görünen oyun, oyuncak vb almak isteyebilirler. Ancak bu durum başka sorunlar doğurabilir. Çocuk güvenilir olmayan bir siteden alış veriş yapmaya çalışabilir ve istemeyerek kart bilgilerinin çalınmasına sebep olabilir. Ayrıca çok pahalı ürünler sipariş edebilir. Bu durumu engellemek için kart bilgileri çocuklara verilmemeli ve kullanması durumunda yaşanabilecek olumsuzluklar çocuğa anlatılmalıdır.

Sosyal medya – Haberleşme

Sosyal medyada yazışma çok fazla vakit harcamasına sebep olacaktır. Ayrıca tanımadığı insanlar ile yazışması başka riskler de doğurur. Çocuklar yaşlarını belirtmeden büyük insanlar ile uygunsuz konuşmalar yapabilirler. Çocuk pornografisi, hırsız yahut benzeri sorunlu insanların bulunduğu ortamlara katılabilirler. Onlar ile farkında olmadan iletişime geçebilirler. Çocuklara sosyal medyanın tıpkı sokak gibi olduğu, tanımadıkları insanlar ile konuşmamaları kendileri hakkında bilgi vermemeleri, tanımadıkları ısrarcı kişileri hemen ebeveynlerine bildirmeleri gerektiği anlatılmalıdır. Sosyal medyada çocuk istismarı sık rastlanılan bir durumdur. Çocuklar için internet ortamını güvenli hale getirmek ebeveynlerin görevidir.

Hacker yetişmesi

Tüm zamanını bilgisayar, tablet, telefon ile geçiren çocuk başarıyı da burada aramaya başlayabilir. Macera aramak yahut zarar vermek amaçlı teknoloji bilgisini olumsuz yönlerde kullanarak yasalar ile başını derde sokabilir.

İnternet ve televizyonlardaki olumsuz içerikler

Televizyon ve internet ortamlarında çocuğun ruh hâlini olumsuz etkileyecek yanlış özdeşim modellerine de sıkça rastlamaktayız. Eskiden kahramanlar adam öldürmezdi şimdilerde ise bu kahramanlar öldürdükleri birey kadar kahraman oluyorlar. Filmler hatta çizgi filmler dahi şiddet içeriyor. Dizilerde silahlar açıkça gösterilip kullanılıyor. Kahramanların bir parçası olarak bu objeler onlar ile bütünleşiyor. Sansürsüz verilen haberler tüm açıklığı ile çocuklara ulaşıyor. Bu şartlar altında şiddetin geçerliliğini, gücünü gören çocuklar izledikleri bu şiddeti uygulamaya başlıyorlar. Evde dayak yine çocuk bunu kendi kardeşine veya arkadaşına uyguluyor.  Daha ileri seviyede etiketlenen çocuk büyüklerinden bu şekilde gördüğü için çocuk eline silah almayı marifet olarak görüyor ve kendince kahramanlığa yelteniyor. Şiddet uygulayan çocukların yanı sıra cinsel tacize uğrayan, dövülen, çalıştırılan çocukların haberlerini daha fazla görmeye başlıyoruz. En kötüsü ise zaman içinde bu durumun alışıla gelmesi ve kanıksanması oluyor.

İnternet ve televizyon zaman zaman yanlış özdeşim modelleri de sunuyor. Bu olumsuz rol modellerin  ünlü, zengin, başarılı vb sunulması çocukların şiddet, cinsel kimlik gibi sorunları yaşamalarına sebep oluyor. emek sarf etmeden, alt yapısı olmadan kazanılan ün, para “akıllılık, başarı” olarak sunulabiliyor. Bu durum ailelerin çocuklarına öğrettikleri değerler ile çakışabiliyor. Emek harcayarak, çok çalışarak, eğitim alarak yapılan işlerin ise önemsizleştirilmesi bu iki durumu gözlemleyen çocuğun yanlış seçimler yapmasına zemin yaratıyor. Bu sebepler ile çocukların seyredeceği programları seçmek,büyükler ne seyrediyor ise çocuklara da aynı film, dizi vb seyrettirmemek gerekiyor. İnterneti ve televizyonu istediği gibi kullanamayacağı çocuğa anlatılmalıdır. Kendisi için gerekli ya da tam tersi zararlı içerikler konusunda çocuklar ile konuşulmalı durum yaşına uygun bir şekilde korkutmadan, tehdit etmeden uygun bir dil ile anlatılmalıdır. Bu eğitim normalde çocuklar için yeterli olacaktır.

Çocuklar için internet konusunda neler yapabiliriz?

İlk önce çocuğa telefon, bilgisayar, tablet alırken zamanlamayı doğru yapmak önemli. Çocuk bu cihazı kullanacak, sorumluluğunu alacak yaşta olmalı. İkinci adım ise kontrolün sizde olduğunu anlatmanız gerekiyor. Bilgisayarın ailenin ortak kullandığı bir yerde göz önünde olması, kullanım süresinin kısıtlanması, kullanırken kimi zaman ona eşlik edilmesi, şifre ve güvenlik yazılımları kullanılması gerekiyor. Oynana oyunları seçmek sizin işiniz. En doğrusu ise daha iyi alternatifler oluşturmaktır. “Hadi bırak bilgisayarı, televizyonu da başka bir şeyler yap” demek ile olmaz. Onunla zaman geçirmeli, oyun oynamalı, onlara zaman ayırmalısınız. Eğer çocuğunuz sizi değil internet ortamındaki oyunları tercih ediyor ise sorun var demektir. Çocuğun ruh sağlığı için destek almanız gerekebilir.