Sınav kaygısı, sık sık duyduğumuz sorunlarda biri. Sınavları bol olan ülkemizde her yaştan insanda sınav stresi görülebiliyor. Ancak eğer önleminizi çocuk yaştan alırsanız, bu durumun krize dönüşmesi ve çocukların yetişkinlik dönemini etkilemesi engellenebilir. Sınav stresinden kurtulmanın yollarını gençler ilerleyen süreçte kendileri de belki de yardım da alarak bulabilir.
Türkiye Psikiyatri Derneği’nin internet sitesinde yer alan bilgiye göre sınav kaygısının ilişkili olduğu durumlar, çocuğun ya da gencin sınava yüklediği anlamlar, sınavla ilgili zihinde oluşturulan imaj, sınav sonrası duruma ilişkin atıflar ve sınav sonrası elde edilecek kazanımlara verilen önemdir.
Sınav kaygısına psikolojide performans kaygısı bozukluğu deniyor. Sınav kaygısı yaşayan bir çocuk ya da genç, sosyalleşmede, yaşıtlarıyla ve yetişkinlerle iletişim kurabilmede ya da sakin alabilmede zorlanır. Peki sınav kaygısından kurtulmanın bir yolu var mı? Öncelikle sınav kaygısı yaşayan çocuğunuz varsa mutlaka bir uzmana danışmanızı, ardından da size vereceğimiz 8 tüyoyu dikkate almanızı öneriyoruz. Sınav stresinden kurtulmanın bazı yolları şöyle…
Erken müdahale önemli
Sınav kaygısı, çocuk veya genç okula başladıktan sonra kendini gösterir. Sınav kaygısı yaşayan çocuklar, ne kadar çok çalışırlarsa çalışsınlar derslerinde başarı göstermeleri zor olur. Çocuğunuzda sebepsiz ağlama ya da çok çabuk sinirlenme gibi birtakım durumlarla karşılaşıyorsanız, erkenden müdahale etmenizde ve sorunun ne olduğuna dair onunla konuşmanızda fayda var. Uzman bir psikologdan yardım almanız ise işinizi daha da kolaylaştıracaktır.
Bu belirtilere dikkat edin
Performans kaygısı bozukluğu yaşayan çocuklarda görülen belli başlı durumlar şu şekilde:
- Bulunduğu ortamda kendini güvende hissedememe
- Yetersizlik düşüncesi
- Onay almaya ihtiyaç duyması
- Psikosomatik ağrılar (baş dönmesi, karın ağrısı, mide bulantısı gibi…)
- Yapılan planlara uymama
- Erteleme alışkanlığı
- Gergin hissetmek
- Sınavdan kaçma isteği
- Hızlı kalp atışları
- Uykusuzluk
- Özgüven eksikliği
- Sürekli endişe halinde olma
- Sosyal ortamlardan kaçınma
- Mükemmeliyetçi davranışlar
- sınav kaygısını gidermenin yolları
Performans kaygısı bozukluğu (sınav kaygısı) olduğunu düşündüğünüz kişiye yardımcı olmanızın bazı yolları var.
1-Sınav kaygısını gidermenin ilk yolu, motivasyondur. Eğer çocuğunuza bir motivasyon kaynağı verirseniz, sınavlarda başarı şansı biraz daha yükselecektir. Örneğin, “bu okulu bitirdiğinde doktor olacaksın ve insanların hayatını kurtaracaksın” gibi.
2-Çocuğunuza planlı olmayı öğretin. Önceliği en önemli olan neyse ona vermeli. Kendine plan hazırlarsa zamanını yönetmeyi de öğrenir.
3-Çocuğunuzun çalışma performansındaki verimini düşüren şeyler neler? Bunlar hangi görevler ya da sorumluluklarsa, çocuğunuzun sırtından o yükü kaldırmanız gerekir.
4-Çocuğunuzun düzenli uyumasına özen gösterin. Uykusuzluk verimin düşmesine neden olan en önemli faktördür. Ne az uyusun ne de çok!
5-Çocuğunuzun günlük bir rutini olsun. Bu rutin performansını önemli ölçüde olumlu etkileyecektir.
6- Çocuğunuzun sevdiklerinden destek almasını sağlayın. Her zaman onu destekleyin ve teşvik edin.
7-Çocuğunuz, oluşturduğu çalışma planına kararlılıkla devam etmeli ve motivasyonunu düşüren şeyleri elemeli.
8-Dağınık ortamlarda çalışmak zordur. Çocuğunuzun çalıştığı ortamı düzenli tutmasına ve bu konuda ona yardım etmeye özen gösterin.
9- Psikolojik yardım almaktan asla çekinmeyin. Bazen psikolojik tedaviler daha hızlı sonuç almanıza yardımcı olabilir.
Sınav kaygısı ile başa çıkmak için anne ve babalara oldukça büyük bir yük düşüyor. Sınav kaygısı yaşayan çocuğunuzun her zaman yanında olmalı, başarısız olduğu sınavlar nedeniyle ona ceza vermemeli ve başarısızlığının nedenini çözmeye gayret göstermelisiniz. Sınavda başarısız olduğu takdirde ona kızacağını düşünen bir çocuğun sınavlarda başarılı olması son derece zordur. Unutmayın ki performans kaygısı bozukluğu uzman yardımıyla her zaman tedavi edilebilir.
Sınav kaygısı olan işi sınav esnasında neler yapabilir?
Sınav sırasında yaşanan stresi önlemek için çocuk, aklına gelen olumsuz düşünceler yerine kontrolün tamamen kendinde olduğunu hatırlamalıdır.
Öncelikli olan en iyi olduğu konulardan ve bildiği sorulardan başlaması, kaygısının azalmasını sağlayacaktır.
Sınav sırasında nefes egzersizleri yaparak gevşeyebilir.
Uzman yardımıyla kaygıyı azaltan teknikler öğrenmesi, çocuğun sınav sırasında bunları kullanmasını sağlayacaktır. Böylece sınav esnasında daha iyi motive olacak ve dikkatini toplayacaktır.
