Neurology dergisinde yayınlanan bir araştırma yüksek miktarda kaliteli sebze temelli yiyecekler yemenin inme (felç) riskini düşürebileceğini ileri sürüyor. Araştırma süresince 209 bin kadın ve erkeğin sağlık verileri 25 yıl analiz edilmiş. Takip edilen denekler her 2 ila 4 yılda bir beslenme anketlerini yanıtlamışlar. Araştırmacılar, sağlıklı sebze temelli beslenmenin yaygın inme türü olan iskemik inme riskinde bir miktar azalmaya sebep olabileceğini ancak hemorajik inme riskinin azalması ile beslenme arasında bir ilişki bulamadıklarını belirtiyorlar.
Konu hakkında merak edilen soruları Koç Üniversitesi Hastanesi Nöroloji bölümünden Prof. Dr. Yasemin Gürsoy Özdemir yanıtladı.
İnme (felç) nedir, çeşitleri nelerdir?
İnme, beyin damarlarının tıkanması veya yırtılarak kanaması sonucu ortaya çıkan nörolojik fonksiyon kaybıdır. Biz tıp dilinde, damar tıkanmasına “iskemik inme”, kanamaya ise “hemorajik inme” diyoruz. Her iki durumun sıklığı ortalama yaşla artmakta ve 60 yaşından sonra daha fazla görülmekte, 80 yaşından sonra ise toplumda sıklığı daha da artmaktadır. Her ikisi için de en önemli risk faktörü, hipertansiyondur. Bunun dışında, diyabet, obezite, sigara kullanımı en sık görülen ve değiştirilebilecek risk faktörleridir. Ayrıca kalp hastalıkları da önemli bir risk faktörüdür.
İnme sebepleri nelerdir?
Biraz önce de bahsettiğimiz gibi, her iki inme çeşidi içinde hipertansiyon, en önemli risk faktörüdür. Nedeni ise, hipertansiyon ve diğer risk faktörlerinin yıllar içerisinde damar yüzeyini ve etrafını zedelemesi ve burada pıhtı oluşup tıkanması veya yırtılarak kanamasıdır. Bunlara ek olarak, kalp hastalıklarına bağlı beyin damarlarına pıhtı atması da önemli bir nedendir.
Yaşam ve beslenme şeklinin inme ile ilgisi var mıdır, önleyici olarak neler yapılabilir?
Sedanter yani hareketsiz yaşam tüm hastalıklar için önemli; obezite ile hem metabolik sendrom hem de hipertansiyon oluşumuna katkısı büyük. Bu nedenle, daha aktif ve hareketli bir yaşam önleyici özellik taşıyor. Beslenmede ise, ateroskleroz dediğimiz damar sertliği ve yağlanmasına neden olarak daha çok damar yüzeylerini bozan aşırı yağlı beslenme ve şeker hastalığını tetikleyen yüksek karbonhidrat diyeti, riski artırabilir. En önemli önlem, hipertansiyon gelişimini azaltmak ve varsa etkin tedavidir. Buna yönelik olarak günlük tuz alımının kısıtlanması önemlidir. Ülkemiz özellikle yoğun tuz tüketen bir ülke. Bu nedenle hipertansiyon vaka sayısı arttıkça, buna bağlı ikincil inme vaka sayıları da artmaktadır.
Felç belirtisi ve tedavisi nasıldır?
İnme belirtileri tıkanan veya yırtılan damarın bulunduğu beyin bölgesinin işleyişiyle ilgili olmasına rağmen, en sık görülenler şunlardır:
- Vücudun tek tarafında yüz, kol ve/veya bacakta hissizlik,
- Vücudun tek tarafında yüz, kol ve/veya bacakta kuvvet kaybı,
- Bilinç bulanıklığı,
- Konuşma bozukluğu, konuşamama,
- Peltek konuşma,
- Anlama ve algılamada güçlük,
- Yüz felci (yüzün bir tarafa kayması),
- Baş dönmesi, yürüme güçlüğü, denge ve koordinasyon kaybı,
- Tek veya iki taraflı görme kaybı, çift görme,
- Şiddetli, ani başlangıçlı baş ağrısı,
- Yutma bozukluğu, ses kısıklığı.
Bu belirtiler tespit edilir edilmez, hasta veya hasta yakınlarının en kısa sürede 112 Acil birimiyle iletişime geçmeleri gerekir. Hastanelerde inme konusunda uzman doktorlar acil tedavileri ve ileriye yönelik koruyucu yaklaşımları hasta bazında belirler. Zaman çok önemlidir. Semptom ortaya çıkar çıkmaz hastaneye gidilmelidir. Çünkü bazı inme tiplerinde erken tanı ile erken ve tam tedavi şansı çok yüksektir.
