Kafa travması, düşme, çarpma sonucu kafada oluşan hasardır. Ebeveynlerin en çok kaygılandıran konulardandır. Özellikle bebeklerin yataktan, kanepeden veya ana kucağından düşmeleri, çocukların kış aylarında karlı havalarda kayma sonucu düşmeleri kafa travması ile sonuçlanabilen sık görülen durumlardandır. Bu düşmelerde yükseklik, kafaya alınan darbe şekli kafa travması oluşmasında rol oynar.
Kafa gelişiminin %95’i 6 yaşına kadar gerçekleşir
Bebeklerde kafatası kemikleri birbirinden ayrık ve esnek bir yapıya sahiptir. Ayrıca kemiklerin arasında daha geniş boşluklar, ön ve arka fontaneller yani bıngıldaklar vardır. Bu esneklik, hem doğum sırasında bebeğin kafasının esneyerek doğum kanalından kolay çıkmasını sağlarken, aynı zamanda da bebekte beyinin gelişimi ve hacimce büyümesi açısından yeterli alan yaratır. Kemikler o kadar esnektir ki anne rahmindeyken ya da sürekli aynı tarafa yattığı bölümde baskıya bağlı kolayca şekil değişiklikleri meydana gelebilir. Bebeğin yaşı ilerledikçe ayrık kafa kemikleri büyüyerek birbirlerine yaklaşırlar. Arka bıngıldak 2-3 aylıkken; ön bıngıldak ise 2,5 yaşına kadar kapanırlar. 1 yaşına kadar kafa gelişimi % 90′ ını , 6 yaşında % 95′ ini tamamlar. 7 yaşında ise gelişimi durur.
Bebeklerin boynunu desteklemek gerekir
Bebek baş kontrolünü kendi sağlayana kadar boynu ve başı desteklemek gerekir. Ani ve istemsiz başın hareketleri, özellikle boyun travmasına yol açabilir. Bebeğin beyni, ilk zamanlarda kafatasına göre daha küçüktür. Bu da kafatası ile beyin arasında daha geniş bir boşluk olmasına neden olur. Fizik kanunlarına göre ani yapılan bir ivmelenme hareketinde beyin kütlece ağır olması nedeni ile daha yavaş hareketlenir. Bu da beynin kafatasına çarpma etkisi yaratabilir. Ayrıca; kafanın gövdeye oranla büyük olması, boyun kaslarının zayıf olması nedeni ile ileri geri kamçılanma hareketleri ciddi beyin travmalarına ve kanamalarına yol açabilir.
Kafa travması düşülen yükseklik ile ilişkilidir
Travmanın şiddetine bağlı olarak değerlendirebiliriz. Mekanik olarak düşünürsek, travma iki cismin çarpışmasıyla oluşur. Çarpma hızı ne kadar yüksekse ve çarpılan yüzey ne kadar sert yada temas eden yüzeyin delici ve keskin olmasına bağlı olarak yaralanma da o oranda ciddileşir. Bebeklerde kafatası kemiklerinin ince olması ve fontanellerinin açık olması nedeniyle, beyni yeterince koruyamaması beyin hasarının kolaylıkla oluşmasına neden olabilir. Şiddetli düşmeleri; 2 yaş altında 90 cm’den , 2 yaş üstünde ise 150 cm.den kafa ya sert darbe alınacak şekilde yüksek düşmeler olarak değerlendirebiliriz. Kafa çok sert bir darbe almadıkça hafif çarpmalardan genellikle zarar görmez.
Spor yaparken kafaya gelen top darbeleri kafada travmaya neden olabilir
Bunu sadece top darbesi olarak düşünmemek gerekir. Çarpışmalar, düşmeler ya da kafaya yabancı cisim çarpması da kafa travmalarına neden olabilir. Spor yaralanmaları içerisinde, kafa travmaları ve omurga travmalarının önemli bir yeri vardır. Bu tür yaralanmalar, travmanın şiddetine göre değişmekle birlikte; beyin kanamasına, kafatası kırıklarına hatta nadiren ölümlere yol açabilir.
Kafa travması belirtileri varsa hemen hekime başvurun!
Kafa travmalarından sonra ailelerin % 75′ i çocuğunu hastaneye götürmektedir. Bu tür bir durumda, çocuğun durumunu değerlendirebilecek kişi doktordur. O yüzden çocuk mutlaka hastaneye götürülmelidir. Durumun ciddiyetini gösteren belirtiler ise sırasıyla şunlardır:
● Şuur kaybı, uykuya meyil
● Her iki gözde morarma ve şişlik
● Kol ve bacaklarda hareketsizlik
● Anlamsız konuşmalar
● Kafada büyük bir şişlik ve kesi oluşması
● Şiddetli bulantısız kusma
● Baş ağrısı
Ev ortamında yapılabilecek ilk müdahale
Evde ailenin ilk yapması gereken, ödem ve şişlik olan bölgeye buz kompresyonu yapmak ve panik yapmadan en yakın hastaneye çocuğu götürmektir. Çok ciddi travmalarda eğer çocuğun solunumu, kalbi durmuşsa ilk yardım eğitimi almış biri tarafından, suni solunumla kalp masajına başlanması ve en kısa zamanda 112 acil çağrı merkezinin aranarak ambulans ve ilk yardım ekibinin beklenmesi gerekir.
Op. Dr. Tamer Tekin
Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı
