Çocukluk çağı aşıları bu aşıların yaygın olarak yapılıyor olması, pek çok hastalığı ciddi oranda düşürür. Bunların başında artık dünyada görülmediği için aşılaması yapılmayan çiçek hastalığı ilk sırada gelir. Türkiye aynı zamanda çocuk felcinden arınmış ülkeler arasındadır. Diğer hastalıklarda da çocukluk çağı aşıları günümüze kadar düzenli yapıldığından ciddi bir azalma söz konusu olmuştur. Ancak son yıllarda aşı ile ilgili yapılan spekülatif söylemler nedeniyle aşılanmayan çocuk sayısı artmış ülkemizde bu sayı kayıtlı kişiler arasında yaklaşık 23 bine ulaşmıştır.
Bu durum da ne yazık ki aşılanan çocukları da tehlikeye atmaktadır. Çünkü aşılar en yüksek koruyuculuğu toplumun tümü aşılandığında gösterir. Aşı ile yıllardır milyonlarca çocuk tehlikeli hastalıklardan korunmuş ve binlerce hayat kurtarılmıştır. Çocukluk çağı aşıları hakkında sorulan sorular genellikle her zaman aynı konulardadır.
Bugüne dek sürecin iyi işlemesi ve çocukluk çağı aşılarının düzgün uygulanması sonucu nadir görülen hastalıklar bu zincir sekteye uğradığından tekrar hastalıklara yakalanma sayısında artış olarak önümüze çıkmaktadır.
Gerçek şu ki, aşılar çocukların sağlıklı kalmasında hayati bir rol oynamaktadır. Maalesef, aşılarla ilgili yanlış bilgilendirmeler, bazı ebeveynlerin çocuklarını aşılatmamalarına dolayısıyla onları ve başkalarını hastalıklar açışından daha fazla risk altına sokmalarına hatta ölüme sebebiyet vermelerine neden olur.
Aşılar ne işe yarar?
Aşılar, hastalığa karşı savaşmak için vücudu hazır hâle getirir. Her biri, belirli bir hastalığa neden olan ölü veya zayıflamış bir mikrop (veya bunun bir kısmı) içerir.
Vücut, o mikrobun belirli kısımlarını tanıyan antikorlar yaparak hastalıkla mücadele eder. Bu kalıcı veya uzun süren bağışıklık sistemi cevabı oluşturur. Eğer birey gerçek hastalığa maruz kalırsa, antikorlar zaten vücutta mevcuttur ve vücut bununla nasıl mücadele edeceğini bilir. Vücudun bu hastalığa hazır olma durumuna bağışıklık denir.
Aşı olan çocuğun bağışıklığı başka bir hastalığa karşı zayıflar mı?
Hayır, bağışıklık sistemi, suçiçeği virüsü gibi bir mikrop ile karşı kaşıya kaldığında, doğal olarak karşılaştığı veya bir aşı yoluyla maruz kaldığı antikorları üretir. Bir hastalığa karşı aşılanmak, başka bir hastalığa karşı bağışıklık oluşumunu zayıflatmaz.
Aşı önlemesi gereken hastalığa sebep olur mu?
Bu imkansızdır. Ancak, kanser için tedavi edilenler gibi zayıflamış bağışıklık sistemi olan çocuklar için uygulama farklıdır buna hekim karar verir.
Okuldaki diğer tüm çocuklar aşılanırsa neden sizin çocuğunuzun da aşılanması gerekir?
Herkesin aşılanması durumunda, tek bir çocuğun bir hastalığı yakalama şansının düşük olduğu doğrudur. Ama çocuğunuz okuldakilerden başka insanlarla da iletişim içindedir. Eğer bir kişi aşı yaptırmazsa, başkalarının da aynı şeyi düşünerek onların da aşılanmama ihtimalleri vardır. Bağışıklanmamış her çocuk, bulaşıcı hastalıkların yayılmasında rol oynayabilir.
Daha fazla insan, çocuklarını bir sebepten ötürü aşılamamayı tercih ettikçe, salgınlar özellikle ABD’de bir kez silinen hastalıklardan daha yaygın hale geldi. Çocuğunuzun temas ettiği herkesin aşı olup olmadığını bilmenin güvenilir bir yolu yoktur, özellikle de günümüzde birçok insan diğer ülkelere seyahat ediyor. Bu yüzden çocuklarınızı korumanın en iyi yolu aşılamadır.
Bir defada fazla aşı olmak bebeğinize zarar verebilir mi?
Bebeklerin düşündüğünüzden daha güçlü bağışıklık sistemleri vardır ve aşılardan aldıklarından çok daha fazla mikropla gün içerisinde baş edebilirler.
Bazen çocuklar hafif ateş veya döküntü gibi bir aşıya karşı reaksiyon gösterebilirler. Ancak ciddi reaksiyon riski, önledikleri ciddi hastalıklar ile karşılaştırıldığında son derece düşüktür ve bir kerede bebeğin birkaç aşı alması nedeniyle olmaz.
Çocuğuma neden aşı yaptırmalıyım?
Aşılar hastalığa karşı sahip olduğumuz en etkili silahlardan biridir. Vakaların% 85 ila% 99’unda başarılı olunmuştur. Çocuğunuzun ciddi hastalık riskini büyük ölçüde azaltırlar (özellikle daha fazla insan aşılandığında) ve hastalığa yakalanma şansı düşer.
Çocuğunuzun kısa süreli aşı yeri ağrısı gibi basit sıkıntılar çekmesi, ölümcül bir difteri, boğmaca ya da kızamıktan kaynaklanan bitmeyen acılar çekmesinden çok daha iyidir.
Sağlıklı ve iyi beslenen çocukların neden aşılanması gerekir?
Aşılar sağlıklı çocukların sağlıklı kalmasına yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Aşılar, hastalık önce yapıldığında işe yarar. Çocuğunuz hastalanana kadar beklerseniz, aşının işe yaraması için çok geç olacaktır. Çocukları aşılamanın en iyi zamanı sağlıklı oldukları zamandır.
Aşı kötü bir yan etkiye neden olabilir mi?
Aşılarda en sık rastlanan reaksiyonlar:
- Enjeksiyonun yapıldığı yerde kızarıklık ve şişlik
- Hafif ateş
- Enjeksiyonun yapıldığı yerde ağrı
Nadir durumlarda ciddi alerjik reaksiyonlar gibi daha ciddi sorunları tetikleyebilir. Çocuğunuzun gıda veya ilaçlara karşı alerjisi varsa veya daha önce bir aşı ile ilgili bir sorunu varsa, herhangi bir aşı verilmeden önce doktoru bilgilendirin. Her yıl milyonlarca çocuk güvenli bir şekilde aşılanmaktadır.
Aşı veya timerosal otizme neden olur mu?
Hayır. Çok sayıda çalışma, aşılar ve otizm arasında hiçbir bağlantı bulmamıştır. Benzer şekilde, Tıp Enstitüsü’nün (IOM) çığır açan 2004 raporunda, timerosal’ın (1930’lardan beri aşılarda koruyucu olarak kullanılan organik bir cıva bileşiğidir.) otizme neden olmadığı saptanmıştır.
Özellikle, birçok bilimsel rapor, aşı ve otizm arasında bir bağlantı olduğu yönünde hiçbir kanıt bulamamasına rağmen, 1998 yılında yapılan talihsiz bir çalışma nedeniyle bu spekülatif olaylar çıkmıştır. Tartışmayı başlatan yazı ünlü tıp dergisi Lancet’te 1998’de yayımlanmış ve kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısının otizme neden olabileceği ileri sürülmüştü. Ancak bu çalışmanın doğru olmadığı ve Dr. Andrew Wakefield’ın yaptığı araştırmanın yayımlanmamış olması gerektiğini kabul eden Lancet, daha sonraki yazılı açıklamasında, bu çalışmanın sonuçlarının doğru olmadığını kabul etmiştir. Bu yazı daha sonra geri çekilmiş ve yayınlayan doktorun tıbbi lisansı (doktorluğu) iptal edilmiştir.
2004 IOM raporuna göre, timerosal’in otizmle bağlantılı olduğuna inanmak için de bir sebep yoktur. Yine de çocukluk çağında diğer ağır metallere maruz kalma oranını azaltmak için, timerosal çocuk aşılarından 1999 yılında kaldırılmaya başlanmıştır. Son yıllarda yapılan tıbbi çalışmalar timerosal içeren aşıları almış olabilecek bebeklerde bilişsel ve davranışsal sorunlar göstermemiştir.
Artan otizm oranlarını açıklayabilecek başka noktalar bulunmaktadır. Günümüzde sağlık çalışanlarının otizm hakkında daha bilinçli olmaları daha fazla otizm tanısı konmasına yol açmıştır.
Her ne kadar otizm tanısı konan çocuk sayısı artsa da hedef olan kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşılarının oranları değişmez. Londra’da, otistik bozuklukların tanısı 1979’dan beri artmaktadır, ancak kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşıları 1988’de başladığından beri aşı oranları artmamıştır.
Ayrıca, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı olan ve olmayan çocuklarda otizm tanısı ortalama yaşı aynı bulunmuştur. Pek çok araştırmacının keşfettiği, otizmin sübtil semptomlarının bir çocuğun ilk doğum gününden önce (bazen erken bebeklik döneminde bile) sıklıkla mevcut olduğu, ancak belirtilerin ebeveynler için daha açık hale gelmesine kadar sıklıkla fark edilmeyeceği yönündedir.
Dünya Sağlık Örgütü Küresel Aşı Güvenliği Komitesi’nin 2002’d e yayınladığı raporda etil civanın yarılanma ömrünün bir haftadan kısa olduğu, ortalama 4-9 günde sindirim yoluyla vücuttan atıldığı sonuçta diğer cıva bileşenlerindeki gibi vücutta
birikmesi ve bir takım kronik hastalıklara yol açmasının söz konusu olmadığı bildirilmektedir.
Aşılar SIDS, multipl skleroz veya başka problemlere neden olur mu?
Birçoğu internette dolaşan, bazı aşıları multipl skleroz, ani bebek ölüm sendromu (SIDS) ve diğer problemlerle ilişkilendiren endişeler vardır. Bugüne kadar, çalışmalar bağışıklamalar ve bu koşullar arasında herhangi bir bağlantı göstermemiştir. Son yıllarda, SIDS vakalarının sayısı aslında % 50’den fazla azalırken, yıllık verilen aşı sayısı artmaya devam etmiştir.
Az görülen hastalıkların aşısı neden yapılıyor?
Bağışıklama oranlarının düşmesi durumunda, başka bir ülkeden ziyaret gelen ya da yabancı bir ülkeden eve dönen birinin getirdiği bir hastalık, korunmasız bir popülasyonda ciddi hasara yol açabilir.
Mesela, 2008 yılında, kızamık aşısı olmamış ve kızamığa yakalanmış çocuklarıyla birlikte bir Avrupa tatilinden dönen bir aile nedeniyle ABD San Diego, Kaliforniya’da kızamık salgını olmuş ve pek çok kişi hastalığa yakalanmıştır. 2011’de, düşük aşılama oranları olan California’da 50 yıl içinde görülen en büyük boğmaca salgını yaşanmıştır. 9 binden fazla insan hastalığa yakalanmış ve 10 bebek ölmüştür.
Çiçek hastalığında olduğu gibi bir hastalık ancak dünya çapında ortadan kalktığında o hastalığın aşısı da durdurulur.
Bir aşı alındıktan sonra bağışıklık ne kadar sürer?
Kızamık ya da hepatit B serisi gibi birkaç aşı, tüm yaşamınız boyunca size bağışıklık kazandırabilir. Tetanoz aşısı gibi bazı aşılar ise uzun yıllar boyunca devam eden bağışıklık sağlar. Ancak hastalığa karşı sürekli koruma için periyodik aşılama gerekir.
Aşıların kaydını tutmak önemlidir, böylelikle doktorunuz çocuklarınız için ne zaman tekrar güçlendirici aşı gerektiğini bilebilir. Ayrıca, çocuklarınızın her yıl grip aşısı olmasını sağlayın. Geçtiğimiz yıl aşılanmış olan bu yıl, grip virüsünün sürekli olarak değiştiği için, birisinin gripten korunmasına engel olmayacaktır. Aşı her yıl virüsün en güncel suşlarını içerecek şekilde güncellenir.
Grip aşısı, ortalama kişinin grip yakalama şansını% 80’e kadar azaltır. Grip benzeri semptomlara neden olabilecek tüm virüslerin neden olduğu enfeksiyonları önleyemez, bu nedenle aşılanmak, grip mevsiminde birisinin hastalanmayacağı garantisi değildir. Yine de aşılanmış olan biri grip geçirse de belirtiler genellikle daha az ve daha hafif olacaktır.
Çocuğuma nerede aşı yaptırabilirim?
Aşılar, çocukları sağlıklı tutmak için sahip olduğumuz en iyi araçlardan biridir. Birçok yerel halk sağlığı klinikleri, sağlık ocakları ve devlet hastanelerinde ücretsiz olarak çocukluk çağı aşılarını yaptırabilirsiniz. Sağlık ocakları ve hastanelerde yer alan özel dolaplarda muhafaza edilen aşılar, çok detaylı ve iyi takip edilen bir soğuk zincir içinde transfer edilmektedir. Bu süreç T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından ciddiyetle takip edilmektedir.
Kaynakça:
WHO ( DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ) http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0005/339620/Myths-and-facts.pdf
T.C. Sağlık Bakanlığı – https://asi.saglik.gov.tr/
