Çocuklara cinsellik anlatılırken, hangi yaşta ne anlatılacağı ve ne kadar anlatılacağı önemlidir. Bu sebeple her yaş için geçerli temel kurallara değinmek istiyorum.Hangi yaşta olurlarsa olsunlar, çocuklarla konuşurken bazı önemli noktaları bilmek gerekir. Çocuğun yaşına ve gelişim dönemine göre konuşmalarımızın zamanlamasını ve içeriğini ayarlamalıyız. Ama en temel kural kendi çocuğumuzu tanımamız gerektiğidir. Onunla cinsellikten konuşurken, onun herhangi bir çocuk değil sizin çocuğunuz olduğunu hatırlayın.
Cinsellik sadece beden ile ilgili değildir
Çocuklar cinselliğin sadece bedenleri ile ilgili olmadığını öğrenmelidirler. Bu nedenle, cinsellikle birlikte onlara sevgiyi de anlatın. Çocukların cinselliği aynı zamanda sorumluluk, yakınlık ve sevgi ilişkisi olarak öğrenmesi önemlidir.
Cevaplarınızı olabildiğince basite indirgeyin
Çocuğunuz soru sorduğunda, kısa ve basit bir şekilde cevaplayın. Açıklamayı yaparken çocuğun yaşını düşünün. Çocuklar cevaplarını istedikleri soruları sorarlar, onlara sorduklarından fazla bir şey söylemenize gerek yoktur.
Çocuğunuza dokunmanın türlerini anlatın
Çocuk sarılmanın hoş bir davranış olduğu bilmelidir. Ama size ve arkadaşlarına ne şekilde dokunmasının uygun olacağını öğrenmelidir. Sırf istiyor diye dört yaşına gelmiş oğlunuzun göğüslerinize dokunmasına izin vermek, onu bu konuda tersleyip utandırmak kadar yanlıştır. Ona, sizi sevdiğini bildiğinizi, ama annelerle onun yaşındaki çocukların sevgilerini farklı gösterdiklerini söylemek açıklayıcı olur. Yine dudaktan öpüşmek gibi, kimi zaman sizin de hoşunuza giden tutumların çocuğun yanlış bilgilenmesine neden olacağını hatırlamak gerekir. Benzer bir açıklama ile yanaktan öpmek sorunu çözecektir.
Dokunmanın öneminin yanı sıra, ona mutlaka, birinin dokunuşları onu rahatsız ediyorsa buna izin vermemesini ve bu kişiyi nasıl durduracağını öğretmek gerekir.
İnandıklarınızı ve düşündüklerinizi çocuğunuza öğretin
Çocuklar değerleri erken yaşta öğrenir. Kadınların ve erkeklerin birbirlerine nasıl davranmaları gerektiğini anlatın. Kendi düşüncelerinizi onunla paylaşın. Fakat aynı zamanda ona kendi düşüncelerini oluşturması için zaman tanıyın. Sizin tutumlarınız aşırı yanlı olabilir. Evde cinsellikten hiç bahsetmeyerek, çevreden öğrenmelerine izin vererek onu koruduğunuzu düşünüyorsanız, bu konuda bilgisiz bir çocuk yetiştiriyorsunuz demektir. düşündüklerinizi doğru ve gerçek bilgilerle karşılaştırmalısınız.
Diğer kaynakların kontrolü
Çocuğunuzun cinselliğe ilişkin bilgi sahibi olduğu tek kaynağın siz olmadığınızı unutmayın. Cinsel içerikli yayınlar, şarkılar, kliplerle ilgili olarak her zaman seçici olmalısınız. Evin içinde çocuğun ulaşabileceği denetimsiz yayınlar, cinsellik konusunda ona sizin aktardıklarınızdan fazlasını yanlış olarak anlatabilir.
Cinsellik hakkında konuşma konusunda kendi tutumlarınızı keşfedin
Çocuğunuzla açık bir biçimde konuşmanız ve onu dinlemeniz, onun yüksek riskli davranışlar göstermesi olasılığını azaltır. Eğer kendinizi bu konuda rahat hissetmiyorsanız cinsellikle ilgili bir kitap okuyabilir ya da duygularınızı güvendiğiniz biriyle paylaşabilirsiniz. Her şeye rağmen kendinizi rahat hissetmiyorsanız bunu çocuğunuza açıklayın: “Bu konuda rahat konuşamıyorum, çünkü annem ve babam benimle bu konuda konuşmazlardı. Ama ben seninle cinsellik de dahil her konuyu konuşmak istiyorum. O yüzden lütfen gelip sor, cevabını bilmesem bile araştırıp öğrenirim.” Dürüst, duygularınızı aktaran bir açıklama yapmanız, çocuk için rahatlatıcı ve güven verici olacaktır.
Sakin ve rahat olun: Çocuğunuz en tuhaf soruyu sorduğunda bile sakin olmaya çalışmak ve çocuğu yargılamadan merakına saygı duymak gerekir. Böyle bir soruyu her iyi ele alışınızda, sizin de çocuğunuzun da kaygısı biraz daha azalacaktır. Eğer bu tür konuşmalar karşısında çocuğunuzu susturur veya onunla konuşmaktan kaçınırsanız, çocuğunuz bu konuda sizin değil arkadaşlarının ya da etrafındaki yazılı ve görsel kaynakların yargılarını öğrenecek, onları benimseyecektir.
Soruyu tam anlayın: Çocuğunuz bir soru sorduğunda hemen uzun bir konuşmaya başlamayın. Önce çocuğunuzun sorduğu şeyi tam olarak anladığınızdan emin olun. Onun sorusuna bir soru ile karşılık verebilirsiniz. Örneğin: “Bebekler nasıl olur derken, nasıl dünyaya gelir diye mi soruyorsun, yoksa bebekler nasıl oluşur, onu mu öğrenmek istiyorsun?” şeklinde sorabilirsiniz.
Sorularını yargılamayın: Çocuğunuzun sorusu ne olursa olsun, bunu nereden öğrendiğini sorgulamayın ve yargılamayın. Çocuğunuz gerçeği ararken kafası karışır. Siz onun öğrenmek için en güvenilir kaynağı olmalısınız. Sorularını size sormasını destekleyin, başka soruları olduğunda da sorması konusunda yüreklendirin. Sorgular ve yargılarsanız size soru sormaktan çekinecektir.
Mahremiyeti öğretin: Çocuğunuzun, insanların özel zamanlara ihtiyaç duyduğunu anlamasını sağlayın. Kapınız kapalı olduğunda girmeden önce vurması gerektiğini öğretin. Siz de onun kapısı kapalıyken aynısını yapın.
Cinsel organların isimlerini değiştirmeden kullanın
Biraz fazla profesyonelmiş gibi gelebilir. Ama çocuk söyleyebildikten sonra, cinsel organlara başka isim takmak anlamsızdır. Bu nedenle, üç yaşından sonra, ebeveynler doğru anatomik isimleri kullanmalıdır.
Konuşma fırsatlarını kullanın
Karşılaştığınız olaylar sizin için bir konuşma fırsatı olabilir. Örneğin hamile bir arkadaşınız varsa, bu, çocuğunuza bebeklerin nereden geldiklerini anlatabilmek için bir fırsattır. Cinsellikle ilgili konuşmaları, bir kardeşin dünyaya gelişi ya da ev hayvanınızın yavrularının olmasının ardından yapabilirsiniz. Bu süreçte çocuğunuzun aklına takılan soruları rahatlıkla, çekinmeden sorabilmesi için onu teşvik edin.
Cinselliği tanımalarına yardımcı olun
Çocukların okul öncesi dönemden itibaren cinsellik oyunları, mastürbasyon davranışları ya da bunun gibi kendi cinselliğini tanımasına hizmet eden soruları utandırılmadan, korkutulmadan, eleştirilmeden ve net bir şekilde cevaplandırılmalıdır. Sorularını çok büyük bir olay haline getirmeyin. Şaşırmış ve şok olmuş gibi davranmayın. Onlarla küçükken de cinsellik hakkında konuşun ki, ergenliklerinde de sizinle cinsellik ve duyguları hakkında konuşsunlar.
Onlarla gizliliği konuşun
Çocuklar sınırları bilmeye ihtiyaç duyarlar. Nerede çıplak olabileceklerini ve nerede giyinik olmaları gerektiğini bilmelidirler. Küvette çıplak olabileceklerini, ama okulda ya da mağazalarda giyinik olmaları gerektiğini öğrenmelidirler.
Cinselliği konuşmaya erken başlayın
Küçük çocuğunuza burnunun, ağzının yerini öğretirken cinsel organlarının da yerini öğretin. Büyüdükçe üzerine bilgi eklemeniz kolaylaşır.
Bir sonraki dönemi açıklayın
Çocuklarla cinsellik hakkında konuşurken, bir sonraki gelişim dönemiyle ilgili de kısaca konuşun. Çocuklar vücutları hızla değiştikçe kaygılanırlar. Bu yüzden, onları bekleyen değişiklikler hakkında konuşmak, gelecek dönemi güvenli bir biçimde beklemelerine yardımcı olacaktır. Örneğin, dokuz yaşındaki kızınızla menstürasyon (adet kanaması) ile ilgili konuşmak, ilk kanaması gerçekleştiğinde paniğe kapılmamasını sağlayacaktır.
Ergen olduğunu fark edin
Cinsellik eğitimi verilirken atlanmaması gereken konulardan biri, kişinin cinsel olarak aktif olması ile birlikte yaşanabilecek sıkıntılardır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (HIV/AIDS), duygusal sıkıntılar, istenmeyen gebelikler bunlardan bazılarıdır. Ergenlik döneminde, mutlaka bu konular hakkında korkutucu ve kaygı verici olmadan çocuğunuzu bilinçlendirmelisiniz.