Çocuğunuz yakıcı madde içerse ne yapmalısınız?

Küçük çocukların yanlışlıkla içebilecekleri yakıcı (korozif) maddeler kezzap, tuz ruhu, kireç çözücü, çamaşır ve bulaşık deterjanları, çamaşır suyu, lavabo açıcılar, yağ çözücü gibi temizlik amacıyla kullanılan güçlü asit veya alkali karakterde toz veya sıvı maddelerdir. Bunların içilmesi ciddi sonuçlar doğurur. Çocuğunuz yakıcı madde içerse ilk müdahaleyi nasıl yapmanız gerektiğini bilmek çok önemlidir.

Alkali ve asit yapıda olan yakıcı maddelerden alkali olanlar genellikle çok güçlü alkaliler olduğundan özellikle yemek borusunda ciddi yanıklar ve nadiren de olsa delinmelere yol açabilir, iyileştikten sonra yemek borusunda darlıklara, yapışıklıklara neden olabilir. Asitler daha çok mide yanıklarına yol açar ve komplikasyon olarak da mide çıkışı darlıkları yapabilir.

Yemek borusunda en çok yanık oluşturan yakıcı madde yağ çözücülerdir (Bulaşık deterjanları vb.). Ülkemizde son yıllardaki ciddi özofagus (yemek borusu) yanığı ve darlığının en sık nedeni sodyum hidroksit içeren yağ çözücülerdir. Bunların ev temizliğinde kullanılması, yanlışlıkla içilme olasılıklarını arttırmıştır. Yağ çözücüler, sodyum hidroksit içerdiklerinden önemli yanıklara yol açmaktadır. İkinci sıklıkta yemek borusu hasarına yol açan madde (HCL içeren) tuz ruhudur. Evlerde çok sık içilen yakıcı madde olan çamaşır suyu, yemek borusunda yanık oluşturmasına rağmen darlığa neden olmamaktadır.

Erken dönemde yemek borusu veya midede delinme ortaya çıkabilir

Sıvı veya toz halindeki bu maddeler ağız yoluyla alındıklarında ağız içi, yemek borusu ve mide üzerine yakıcı etki yapabilir, ayrıca solunum yollarına, göze ve deriye de zarar verebilirler. Erken dönemde yemek borusu veya midede delinme ortaya çıkabilir ve bu durum şok tablosu ile ölüme yol açabilir. Bazen haftalar sonra yemek borusu veya mide çıkışında darlık gelişip yutmada zorluk ve bunun sonucunda beslenme bozukluğu ortaya çıkabilir. Bu durumda darlığı ortadan kaldırmaya yönelik uzun süreli cerrahi girişimler gerekebilir. Bazen başarısız kalabilen bu girişimler sonrasında ya mideye delik açarak beslenme sağlanabilir ya da zor bazı ameliyatlar gerekir.

Basit bir dikkatsizlik sonrasında hem çocuk hem de aile günlerce hastanede acı dolu günler geçirmek zorunda kalabilir. Bu duruma engel olabilmek genellikle anne ve babaların elindedir.

Yakıcı madde içilirse sağlık kuruluşuna ulaşana kadar yapılması gerekenler

Yakıcı madde içilmesinde ilk yardım

• Yanlışlıkla bu maddelerin içilmesi durumunda çocuk kesinlikle kusturulmamalıdır.

Bu yakıcı maddeler yemek borusundan geçerken, çok kısa sürede zarar verebilmektedir. Kusturma sırasında tekrar yemek borusu ile temas eden yakıcı maddenin oluşturduğu zarar artar. Ayrıca kusma bu maddelerin solunum yolları ve akciğerlere kaçmasına ve orada da hasar oluşturmasına yol açabilir. Böyle bir durumda içilen maddeyi sulandırmak için çocuğa az miktarda su verilebilir, ancak bu da kusmaya yol açabilir. Bu nedenle çocuğa hiçbir şey yedirilmemeli, içirilmemeli ve kusturulmamalıdır.

• Göz veya deri korozif (yakıcı) maddeyle temas etmişse bol miktarda su ile en az 15 dakika yıkanarak temizlenmelidir.
• Yakıcı madde içen veya içtiğinden şüphe edilen çocuk, içilen madde örneği ile birlikte hiç zaman kaybetmeden çocuk gastroenteroloji bölümü olan tam teşekküllü bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.

Yakıcı madde içen hastanın tedavisi

Yakıcı madde içme şüphesi ile acil servise getirilen çocuklar solunum ve sindirim sisteminin ayrıntılı muayenesi yapıldıktan sonra gözlem altına alınırlar. Yakıcı madde içen çocukların yemek borusu veya midelerinde zarar olup olmadığı dışarıdan muayene ile anlaşılamaz. Dudak ve ağız içinde harabiyet olmasa bile yemek borusu ve/veya midede ağır derecede yanıklar bulunabilir. Bu durumun anlaşılabilmesi için yakıcı madde içen çocuğa kesinlikle endoskopik inceleme (yemek borusu ve midenin içini gösteren özel bir inceleme) yapılmalıdır. Bu girişim sonrasında yemek borusu ve/veya midede yanık ve harabiyet saptanırsa bu çocukların hastaneye yatırılarak süratle tedavisi gerekmektedir. İlave olarak solunum yolları ve akciğerlerde de zarar oluşmuşsa erken dönemde antibiyotik tedavisine başlanmalı ve solunum desteği verilmelidir. Bu şekilde yanlışlıkla içilen yakıcı maddelerin vereceği zarar en az düzeye indirilebilir. Erken teşhis ve uygun tedavinin hayat kurtaracağı unutulmamalıdır.

Koruyucu önlemler

Çamaşır suyu, kezzap, çamaşır ve bulaşık makinesi deterjanı, yağ çözücü, kireç sökücü, lavabo-aç ve benzerleri gibi gündelik yaşamda çok sık kullanılan asit veya alkali maddeler yanında benzin, gazyağı gibi sıvı yakıtlar çocukların ulaşamayacağı, güvenli yerlerde ve çocuklar tarafından açılması zor kaplarda saklanmalıdır.