Uzun süredir dijital proje tasarımı çalışmalarım sırasında farklı teknolojileri birlikte kullanmam gerektiğinden yapay zekâ konusunda pek çok uzman ile bir araya geldim. Bu kişilerden biri de geçtiğimiz hafta 10. Uluslararası Psikofarmakoloji Kongresi & 6. Çocuk ve Ergen Psikofarmakolojisi Sempozyumu’na katılan Kanada Alberta Üniversitesi Psikiyatri Bölüm Başkan Yardımcısı, Psikiyatri ve Sinirbilimi Profesörü Andrew Greenshaw. Greenshaw, Yapay zekâ (AI) ve gelecek hakkında önemli bilgiler verdi.
Yapay zekâ nedir?
Yapay zekâ, makinelerin bir yazılım aracılığı ile karışık problemlere canlılar gibi çözümler üretmesini sağlayan bir yazılım sistemi. Bu yazılım teknoloji uzmanları tarafından istenilen konuya uygun olarak yazılıyor. Sonrasında yazılım insan (canlı) gibi kendi kendine öğrenerek gelişiyor. Meselâ; Go oyununu oynamak için yazılan AlphaGo Zero, oyun hakkında hiçbir şey bilmezken, oyuncular ile oynayarak oyunu öğrendi ve bunu günler içinde gerçekleştirdi. Şu an dünyanın en iyi Go oyuncusunu yenebiliyor.
Sağlık sektöründe yapay zekâ
Prof. Dr. Greenshaw, yapay zekânın risk analizi yapmakta hekimler ile birlikte çalışacağını, birey ve ortak paydaları olan farklı bireyler hakkında daha fazla bilgi toplamış olacağı için hekimlere teşhis ve tedavi aşamasında yardımcı olacağını belirtti. Greenshaw ayrıca “Günümüzde her şey çok hızlı değişiyor. Kimse yapay zekânın gelecekte bize neler sunabileceğini tam anlamı ile bilmiyor. İnsanlar akıllıdır, bizler çok şey yapabiliriz ama beynimizin hızının bir limiti var. Makinelerin için böyle bir limit yok. Bizim bilgimiz ve düşünme kapasitemiz makinelerden daha fazla. Ancak yapay zekâ bizden çok daha hızlı. İnsanoğlu şu an üçüncü boyutta yaşıyor ve dördüncü boyuta ulaşmaya çalışıyor. Yaptığımız bazı çalışmalar ise bize makinelerin 70 milyonuncu boyuta kadar işlem yapabildiklerini gösteriyor. İnsan beyni ve yapay zekâ aynı kapasitede değil.” dedi ve bu konudaki sorularımı yanıtladı.
Yapay zekâyı ruh sağlığı ile ilgili olarak nasıl kullanacağız?
Bizler veriyi kategorize ederek sistematik bir şekilde değerlendiriyoruz. Bilgimize dayanan bir ön yargı kullanıyoruz. Fakat makineler artık bizim fikirlerimize dayanmayacak. Birey hakkında internetten toplamış oldukları bilgileri kullanarak kendileri sonuca varabilecekler. Ruh sağlığı açısından bakarsak bizlerin depresyon veya şizofreni hakkındaki eğitimimiz, teşhisi şekillendiriyor. Bizim belirli bir yönde düşünmemizi sağlıyor. Yapay zekâ ise bizim bilgilerimize bağlı kalmayacak, dolayısıyla elinde bulunan data ile bizlerin bilemeyeceği pek çok parametreyi karşılaştırıp ilişkilendirebilecek. Bu bilgi bir muayenehanede hastadan alabileceğimizden kat kat fazla.
Sağlık sistemi ve yapay zekâ birlikte nasıl çalışacak?
Bizim yapacağımız işlemlerin istediğimiz gibi sonuç verebilmesi için hem insan sağlığı sistemini, insan sağlığını, psikolojisini iyi bilen hem de yapay zekâya hâkim bu konularda ayrı ayrı uzman kişileri bir araya getirmemiz gerekiyor. Yapay zekâ bunları tekil olarak değerlendirebilirken, bizler kendi içinde ayrı ayrı değerlendirdiğimiz için bir makine gibi bütün düşünemiyoruz. Bu aşamada yapay zekânın ne sonuç verdiği ve o sonucu nasıl verdiği ile ilgili iki ayrı grup olacak. Yapay zekâyı programlayan mühendisler ve psikiyatristler arasından bir kısmı yapay zekânın nasıl çalıştığını bilmeden bir kısmı ise bilerek bunu yönetecek. Şu an bizim sağlık sistemimiz hastanın ihtiyaçları ve doktorların becerisi ile kısıtlı. Ancak yakın gelecekte insanların sağlığının birbirlerine olan etkilerini ölçmede de yapay zekâ dan faydalanılabilecek.
Bugün sağlık kayıtlarını tutan sistem yeteri kadar detaylı veri toplamıyor. Eğer değişime şimdiden başlamak istiyorsak insanları iş birliği için doğru şekilde bilgilendirmeliyiz. Yapay zekânın gelişmesi için sağlık sistemimizi iyi düzenlememiz gerekiyor. İleriye yönelik çalışmalarda sadece doktorun ne düşündüğü değil hastanın ne düşündüğü, nasıl hissettiği, nasıl etkilendiği, nasıl tepki verdiği, sosyal durumu, hastanın hayatındaki farklı dönemler gibi pek çok bilgi de sisteme girilmeli. Sonuçta bizler bir adada tek başımıza yaşamıyoruz. Topluluk içinde yaşıyoruz ve burada hayatımızı dolayısıyla sağlığımızı etkileyen arkadaşlar, iş arkadaşları, çocuklar, hayatımızın dönüm noktaları gibi pek çok şey var. Meselâ, aynı semptomları gösteren hastalara uygulanan aynı tedavinin hangi hastayı nasıl etkilediği kayıt altına alındığında, yapay zekâ tüm verilere bakarak gerçekten tedaviye hangi hastanın ihtiyaç duyduğunu, tedavinin hangi hastada daha iyi sonuç verebileceğini bize söyleyebilecek.
Ruhsal sorunlara eğilirken ise eksik bir şey yapıyoruz. Konunun fiziksel boyutunu atlıyoruz. Yapay zekâ ile psikolojik sorunları olan insanların ne gibi sağlık problemleri olabileceğini yahut tam tersi fiziksel sağlık problemleri olan kişilerin ne gibi psikolojik sorunları olabileceğini öngörebileceğiz. Bu yüzden sağlık sistemini kurarken devamlı yapay zekâyı beslememiz ve onunla daha uyumlu hale getirmemiz gerekiyor. Yapay zekâya sunduğumuz bu bilgiler karşılığında onun bize sunduğu geri bildirimleri de göz ardı etmemeliyiz.
Verinin kullanımı için gizlilik kuralları yeterli mi?
İnternet bankacılığını hepimiz kullanıyoruz. Bu, finansal verilerinizin bankalar tarafından bilinmesi demek. Alışveriş hareketleriniz, nerelerde bulunduğunuz, ileride neleri satın almaya ihtiyaç duyabileceğiniz, gelir gider durumunuz özetle hakkınızdaki pek çok şeyi bankalar biliyor. Burada sizin için hangi bilgi daha önemli finansal siciliniz mi, sağlık bilgileriniz mi? Eğer seçiminiz finansal bilgilerden yana ise belki de sağlığınızı o kadar da önemsemiyorsunuzdur.
Finansal veya sağlık işlemlerinin yapılmasını kendimiz onaylıyoruz. Bunlar belirli kanun ve kuralları olan sistemler. Dolayısıyla yasal çerçeveler içinde yapılıyor. Sağlıkta ise bilginin daha fazla toplanması bize birey hastalanmadan önce o kişinin hastalanabileceği konusunda fikir verecek. Böylece biz o kişiye durum oluşmadan ulaşabileceğiz.
Bu arada insanların ortak etik bilgileri konusunda da duyarlı olunması gerekiyor. İnternete bağlanan insanları, bu bilgileri paylaştıklarında rahat hissettirmemiz gerekiyor ki bize daha fazla bilgi versinler. İnsanlar kendilerini güvende ve rahat hissederek bu bilgileri vermeliler. Bu nedenle gizlilik politikaları önemli.
Özellikle e- sağlıkta insanların daha fazla iletişim içinde olmalarını sağlayacak ortam ve imkân sağlamalıyız. Bu durum ruhsal problemi olan insanlar için daha büyük önem taşıyor. Bu yenilikler onlara belki de farkında olmadıkları durumlarda yardım önermemizi sağlayacak. Bu nedenle yapay zekâ kullanmaya başlamadan önce yapay zekânın gelişebileceği bir ortam oluşturmalıyız. Doğru zamanı, hasta ile doğru iletişimi yakalamalıyız.
Çocuk gelişimini nasıl etkileyecek?
Bugün, eski jenerasyonun interneti doğru kullanmayı bilmiyor olmasından dolayı doğru yönlendirilemeyen bir çocuk kitlesi var. Oysa internet ve teknoloji doğru kullanıldığında muazzam bir kaynak. Geçmiş yıllarda, Wall Street’e iyi bir yazılımcı seçmek için strateji oyunları kullanılıyordu. Personel, en iyi strateji oyunu oyuncuları arasında seçiliyordu. Bu onların ne kadar stratejik ve hızlı düşünebildiğini ölçümlemeye yarıyordu. Bugün, Siri, Google Play bizi anlıyor ve bunlar ile konuşabiliyoruz. Yakın gelecekte 2 doktor hasta hakkında bir bilgisayar ile konuşacak duruma gelecek. Gelecekte her meslekte yapay zekâ gibi teknolojilerin nasıl çalıştığını bilmek gerekecek.
Gazeteci
