Kardeş kıskançlığı, kardeş kavgası son derece doğaldır. Bu durum çocuklar büyüdükçe de devam eder. Çocuklarınızın birbirleriyle kavga etmesini izlemek ve duymak sinir bozucu olabilir. Bu kıskançlığın temel nedeni anne ve babanın paylaşılmasıdır. Ebeveynlerin kardeşler arasındaki dengeyi eşit sağlayamaması, onlara ayırdığı vakit ve benzeri hareketler kardeş kıskançlıklarını etkiler. Peki kardeş kavgası durumunda ebeveyn nasıl davranmalı?
Kardeşler neden kavga eder?
Kardeşlerin kavga etmelerindeki önemli sebeplerden ilki anne ve babanın sevgisinin ilgisinin paylaşılıyor olmasıdır. Bu sebeple, ebeveynlerin her kardeşe eşit zaman ayırmalı, değişen ihtiyaçlarına ve yaşa özgü beklentilerine doğru yanıt vermelidir. Büyük olan çocuklar küçük olan çocuğun sorumluluğunu taşımamalıdır. “Sen kardeş istediğin için yaptık”, “Sen abi/ablasın ona ….. şöyle yap” gibi sorumluluk yükleyici sözlerden kaçınılmalıdır. Henüz kendi çocukluğunu yaşamamış çocuğa bir başka çocuğun sorumluluğu yüklenmemelidir.
Örneğin, küçük çocuklar oyuncaklarını ve eşyalarını doğal olarak korurlar ve paylaşmak istemezler. Eğer küçük kardeşi onun oyuncağını alırsa, büyük çocuk agresif şekilde tepki verebilir. Okul çağındaki çocuklar ise genellikle güçlü bir adalet ve eşitlik kavramına sahiptir, bu nedenle diğer kardeşin neden farklı muamele gördüğünü anlayamayabilirler. Dolayısıyla bu ve benzeri gelişime özgü aşamalar da kardeş kavgalarını doğurabilir.
Burada bireysel mizaçlar da önemlidir. Çocuklarınızın benzersiz kişilikleri, ne kadar iyi geçindiklerinde büyük bir rol oynar. Ebeveynlerin sorunları ve anlaşmazlıkları çözme biçimi de çocuklar için önemlidir. Ebeveynlerin sorunları nasıl çözdüğü, birbirleri ile ilişkileri çocuklar için rol model oluşturur. Çocuklarınızın birbirleriyle sorun yaşadıklarında bu taktikleri kullanabilirler. Çocuğunuzun sizi rutin olarak bağırdığını, kapılarını çarptığını ve sorunlarınız olduğunda yüksek sesle tartıştığını görüyorlarsa, bu kötü alışkanlıkları büyük ihtimal ile kendileri de yapacaktır.
Kardeş kıskançlığı yaygın olsa da çoğu zaman evde sorunlara yol açar. Kardeş kavgaları sırasında anne babanın yapacağı en doğru hareket taraf olmamaktır. Fiziksel zarar tehlikesi olmadığı sürece müdahale etmemek de doğru bir tutumdur. Her zaman müdahale ederseniz, başka sorunlar yaratabilirsiniz. Bu defa da çocuklar her anlaşmazlıkta yardımınızı beklemeye başlayabilir ve sorunları kendi başlarına çözmeyi öğrenmek yerine kurtarmaya gelmenizi bekleyebilir. Ayrıca, istemeyerek de olsa, bir çocuğu korursanız bu diğer çocuk üzerinde korunana karşı kızgınlığa yol açabilir. Aynı şekilde, korunan çocuklar, ebeveynleri tarafından her zaman “kurtarıldıkları” için daha fazlasını elde edebileceklerini düşünebilirler. Her şeye rağmen konuya müdahil olmanız gerekirse o zaman bile, krizi kendileri çözmeleri için teşvik edin.
Kardeş kavgası durumunda neler yapılabilir?
- Sakinleşene kadar çocukları ayırın. Bazen onlara bir süre yer vermek en iyi yoldur. Aksi takdirde, kavga tekrar yükselebilir.
- Kavga çift kişiliktir ve katılanlar az veya çok bu durumdan sorumludur. Bu nedenle taraf olmayın, haklı haksız aramayın. Eğer bir ceza verilmesi gerekiyorsa her ikisine de verilmesi gerekir.
- Ardından, her çocuğun bir şey kazanması için bir “kazan-kazan” durumu oluşturmaya çalışın. İkisi de aynı oyuncağı istediğinde, belki birlikte oynayabilecekleri bir oyun bulmalarına destek olabilirsiniz.
- Kardeşler kavga ettiğinde “O haklı, sen haksızsın bu defa” gibi cümlelerle belirleyici olmayın taraf tutmayın.
- Bazen çocukların ebeveynlerinin dikkatini çekmek için kavga edebilirler. O zaman ortamdan ayrılın ve başka bir işle meşgul olun. Siz yoksanız, mücadele için teşvik bitmiş demektir.
Kardeş kavgası nasıl önlenir?
- Evde kabul edilebilir davranış kuralları belirleyin. Çocuklar anlaşmazlıklarla başa çıkarken, başkalarının bakış açısına değer verme, uzlaşma, müzakere etme ve agresif dürtüleri kontrol etme gibi yaşam boyu onlar için gerekli olacak önemli beceriler de kazırlar.
- Çocuğunuza ilgi alanlarına ve ihtiyaçlarına yönelik birebir ilişkiler kurun. Örneğin, biri dışarıya çıkmayı seviyorsa, bir yürüyüşe çıkın. Diğer kardeş oturup okumaktan hoşlanıyorsa, ona da ayrı zaman ayırın.
- Çocukların her birinin kendine özel zaman ve anları olmalıdır. Bunu onlara öğretin.
- Çocuklarınızdan birinin sorumluluğunun diğer kardeşe bakmak, onu eylemek vb. olmadığını bakım ve sorumluluğun sizde olduğunu unutmayın. “O küçük sen onunla oyna, yaptıklarını görmezden gel, sen abisin öyle yapma” gibi sorumluluk yükleyici cümleler kurmaktan kaçının. Onların her ikisi de çocuk ve biri diğerinin sorumluluğunu almamalı.
- Değerli, önemli olduklarını ve sevildiklerini bilmelerini eşit olarak sağlayın.
- Aile olarak sık sık beraber eğlenin.
- Yenidoğan kardeşin doğum sonrasında bir süreliğine annenin yatak odasında yatacağını ve sonrasında kendi odasına geçeceğini, aynısının ona da yapıldığını büyük olana anlatın.
