Ana SayfaPsikolojiÇocuk PsikolojisiÇocuklara düzenli olmayı öğretmenin yolları

Çocuklara düzenli olmayı öğretmenin yolları

-

Anneler toplar, çocuklar dağıtır… Ancak çocuğunuza küçük yaşta düzenli olmayı öğrettiğiniz zaman sırtınızdan büyük bir yükün kalkar. Dağınık bir çocuğunuz varsa evde sürekli bir çatışma ortamı yaşanabilir. Aslında çocukların düzen sahibi olması sanıldığı kadar zor değil. Henüz küçük yaştaki çocuğunuza bile düzen alışkanlığı kazandırabilirsiniz. Çünkü düzen her insanın ihtiyacı olan rahatlatıcı bir durumdur. İnsanlar düzenli bir ortamda kendileri daha huzurlu hissederler ki bu durum çocuklar için de böyledir. Çocuklar dağınık ve karışık ortamdan olumsuz etkilenirler. Bu nedenle çocuk yaşta onlara düzen alışkanlığı kazandırmak hayatı boyunca rahat etmesini sağlayacaktır.

Çocukların çevresini ve yaşamını düzenli tutabilmesi, onların duygu durumlarının da düzenli olmasıyla alakalıdır. Yani ailede ne kadar çok çatışma varsa, çocukların da düzensizliği o kadar artıyor. Eğer ebeveynler çocuklarının düzen ihtiyacı olduğunu fark eder ve çocuklarına ona göre rehberlik ederse, çocuk hiç zorlanmadan kendine has bir düzen alışkanlığı kazanacaktır. Çocukların ilk örnek aldığı kişiler ebeveynleridir. Bu nedenle birer anne ve baba olarak çocuğunuza doğru örnek olmaya özen göstermelisiniz. Zira anne veya baba dağınıksa ya da düzen alışkanlığı yoksa, çocuğun da olmayacaktır. Bu durum kardeşler için de geçerli. Düzen alışkanlığı olmayan bir kardeş, diğer çocuğu da etkileyecektir.

Çocuklara düzenli olmayı öğretmenin ip uçları

Çocuklar, evlerini her zaman düzenli görmelidir. Arada küçük dağınıklıkların olması pek sorun değil. Özellikle de ebeveynler eşyalarını ortalarda bırakmamalıdır. Çocuklar taklitçi olduklarından, onlar da eşyalarını ortada bırakmaya başlayacaklardır. Bir eşyanızı kaldırdığınızda örneğin ‘Çantam masada kalmış ben şunu yerine kaldırayım’ gibi, sesli ifadelerde bulunmanız işe yarayabilir. Bunun dışında diğer bazı ip uçları ise şöyle;

1-Evde rutin oluşturun 

Çamaşır yıkamak, temizlik yapmak gibi ev işleri için haftanın bir gününü seçin ve çocuklarınızdan da yardım isteyerek onları da dahil edin! Giysilerin cuma günü yıkandığını öğrenirse o da planlamasını zamanla buna göre yapabilir. Çocuklarınızı bu rutini belirlemeye dahil edin. En çok ne zaman kirli çamaşırı çıktığını sorun, onun için uygun olabilecek temizlik günü belirleyin. Tam ders çalışırken ya da arkadaşları ile oyun oynarken odasına elektrikli süpürge ile girmeniz ters etki yaratacağından onun da fikrini alın.

2-Dağınıklık oyuncaklardan mı kaynaklanıyor?

Evde en fazla dağınıklığı yaratan nesneler kesinlikle oyuncaklardır. Oyuncakların dağınıklığının yerini başka hiçbir dağınıklık alamaz! Çocuklarınıza öncelikli olarak oyuncaklarını düzenli tutması gerektiğini öğretmeye özen göstermelisiniz. Çocuğunuz oynamak için yeni bir oyuncağı çıkarmadan önce diğer oyuncaklarını kaldırması gerektiğini bilmelidir. Kademe kademe toplamayı öğrenen çocukta zamanla düzen alışkanlığı gelişecektir. Çocuğunuz yeni bir oyuncağı ortaya çıkarmadan önce diğerlerini yerine kaldıracak ve oyununa yeni oyuncağıyla devam edecektir.

Öte yandan, çocuğunuzun düzenli olmasını istiyorsanız, ona bu konuda yardımcı olmalısınız. Örneğin, çocuğunuz montunu asmak için askıya yetişemiyorsa, montunu salonun ortasına atacaktır. Oysa ki ona erişebileceği bir askılık yapmak ya da askılığa çıkabilmesini kolaylaştıracak bir tabure vermek, çocuğunuzun montunu doğru yere asmasını sağlayacak ve düzen kavramını geliştirecektir. Aynı şey çocuğunuzun diğer eşyaları için de geçerli. Örneğin oyuncaklarını toparlayacağı oyuncak sepeti gardırobun üstündeyse, çocuğunuz siz olmadan onu oradan alamayacak ve odasını kendi başına düzenleyemeyecek. Bu nedenle oyuncak sepetini erişebileceği bir yere koymanız daha büyük önem taşıyor. Ayrıca büyük hantal kutular yerine bezden yapılmış birkaç küçük oyuncak kutusu ya da oyuncak filesi, çocuğunuzun toparlanmasını daha kolay hale getirecektir. Dilerseniz çocuğunuzun hangi oyuncağını nereye koyacağını daha çabuk öğrenmesini sağlamak için o bölgelere oyuncakların küçük bir resmini yapıştırabilirsiniz. Çocuğunuz için bir şifoniyerde oyuncak çekmecesi de ayarlayabilirsiniz.

Evdeki dağınıklığı önlemenin ve çocuğunuza düzen alışkanlığı kazandırmanın bir yolu da kendi oyun alanlarına sahip olmalarını sağlamaktır. Çocukların tek bir alanda oynaması biraz zor. Çocuklarınızın en sevdiği alanı onun oyun alanı olarak ayarlayabilirsiniz. Böylece çocuğunuz sadece orayı dağıtacaktır ve toplaması da daha kolay olacaktır.

3-Boş zamanı nasıl iyi kullanacaklarını öretin

Zaman yönetimi, öğrenciler için çok önemlidir. Planlama, önceliklendirme ve zaman tahmini gibi önemli becerileri kazanması sınavlarda da ona yardımcı olur. Çok fazla boş zamana sahip olmak, öğrencilerin zamanı iyi kullanmasını zorlaştırıyor. Çocuklarınızın ders çalışmak, ev işleri ve aktiviteler için kendi programlarını oluşturmalarını sağlayın ve bir hafta boyunca bunu takip etmeye çalışın. 

4-Son dakika öğrencisi olmaması için ona yardım edin

Haftalar önce verilmiş bir ödevi teslim gününe bir gün kala tüm gece çalışarak mı yapıyor. Üzülmeyin yalnız değilsiniz ama bunu değiştirmek sizin elinizde.

Çocuğunuza bir ödev veya proje verildiğinde, birlikte oturun ve teslim tarihine göre önceden bir tarih belirleyin. Ardından, yapılması gereken herhangi bir araştırmaya başlamak için bir tarih belirleyin. Sonra bu planlamaya uyması için ilk başta ona hatırlatma yapın. Meselâ; kalemi defteri alıp yanına gidin ve “Hatırlıyor musun bu ödev için bugün araştırma yapacaktık hadi başlayalım” gibi bir cümleyle size katılmasını sağlayın.

Çocuklara düzenli olmayı öğretmenin yolları
Çocuklara düzenli olmayı öğretmenin yolları

5-Okul için onları siz uyandırmayın

Artık liseye giden bir çocuğunuz varsa bırakın kendi saatini kurup kendisi uyansın. İleride yurtta ya da öğrenci evinde kalırken onu kimse uyandırmayacak.

6-Düzenli olmanın iyi bir şey olduğunu anlatın

Çocuklar düzenli olmanın iyi bir alışkanlık olduğunu bilmeli. Yani düzenli olmak zorunda oldukları için değil, düzenin her insanın ihtiyacı olan güzel bir davranış olduğunu bilmeliler. Bu durum çocukların düzen konusunda bilinçli hareket etmesini sağlayacaktır.

Düzen hakkında çocuğunuza yapacağınız pozitif açıklamalar ve ifadeler işe yarayacaktır. Çocuğunuzu düzenli olması konusunda baskı altına almak, onunla tartışmak, iğneleyici şekilde konuşmak sadece kısa süreliğine düzenli olmasını sağlayacaktır. Uzun vadede ise çocuk düzenli olmaktan nefret edecek ve fırsat buldukça dağınık kalacaktır. Çocuğunuzu düzene alışması için cezalandırmamalısınız.
Unutmayın ki çocukların düzensiz olmasının sebebi, ona yeterince iyi rehberlik etmeyen ebeveynleridir. Bu nedenle öncelikli olarak kendi davranışlarınıza bir düzen getirmeniz gerekiyor.

7-Takvim veya dijital hatırlatıcı kullanmayı öğretin

Uzun vadeli projeler ve zaman yönetimi için cep telefonlarında, bilgisayarlarda çalışan elektronik takvimler ya da bir masa üstü takvimi kullanmasını öğretin.

8-Onlara yetişkin görevleri de verin

Lise son sınıfa kadar çocuklar, hayatın içindeki bazı konuları öğrenmelidir. Meselâ; doktor randevusunu kendisi alsın, ulaşımını kendisi planlasın, hastahanede ödemeyi ve ilgi formları doldurmayı öğrensin. Bunları üniversitede kendi başlarına yapacaklar, bu yüzden bilmeleri kendilerine olan güvenlerini de geliştirebilir.

Çocukların yaşları gereği düzenli olamamalarının haricinde bir de DEHB ( Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) gibi sorunlar olabilir. Eğer farklı belirtilerle desteklenen ( sadece dağınık olmak değil) bir durum söz konusuysa bir çocuk psikiyatristine başvurabilirsiniz. DEHB olan çocuklarda düzensizlik, zamanını iyi planlayamama gibi durumlar görülebilir. Bu ileride çocuğun akademik ve sosyal hayatını da etkileyebileceğinden önceden önlem almak iyi bir tercih olacaktır. Ancak bu her dağınık, düzensiz çocuk DEHB demek değildir.