Ana SayfaPsikolojiÇocuk PsikolojisiÇocuklar sorumluluk sahibi olmayı nasıl öğrenir?

Çocuklar sorumluluk sahibi olmayı nasıl öğrenir?

-

Çocuklar sorumluluk sahibi olmayı erken yaşta öğrenebilmeli. Bazen sorumluluk sahibi çocuklar yetiştirmek yaptıklarımızla değil, yapmadıklarımızla daha fazla ilgilidir. İyi anne babalar olarak, yetişkin hayatlarında başarılı olmaları için gerekli bazı becerileri geliştirme fırsatlarını onların elinden çalıyor olabiliriz. Bu beceriler satın alınamayan, verilemeyen ancak deneyimle kazanılan becerilerdir. Çok düşünceli iyi anne babalar olarak kimi zaman çocuklarımızın yerine yaptığımız her iş ne yazık ki onlar tarafından yapılamamış oluyor.

İçinizden “Bizim görevimiz çocuklara bakmak! Bu işler de bizim görevimizin bir parçası değil mi? ” diye geçirdiğinizi ön görebiliyorum. Duymak istediğiniz cevap “evet” ise yanılıyorsunuz. Sevgili anne babalar sizin göreviniz, bağımsız ve üretken bir yaşam kurmak için bir gün evden ayrılacak olan sorumluluk sahibi, kapasiteli genç bireyler yetiştirmek ve onların bunu yapabilmek için yetenek geliştirmelerine yardımcı olmaktır. Bu nedenle evdeki bazı görevlerinizi onlara öğretmekten ve aktarmaktan rahatsız olmamalısınız çünkü bu onlara gelecek yaşamları için vereceğiniz çok gerekli bir armağan olacaktır.

Bu sürecin, erken yaşta başlaması ve düzenli olarak sürmesi gerekmektedir. Ergenlik çağına gelmiş çocuklarınıza yaşamsal becerileri öğretmeye çalışmak hem pek işe yaramayacak, hem de bu durum büyük ihtimalle olanaksız olacaktır. Bunun bir nedeni, ergenlerin şimdilerde çok meşgul ve hayatlarını yaşamaya çok hevesli olmalarıdır. Bulaşık makinesini doldurmak gibi sıradan bir yeteneği öğrenmek için de pek fazla sabırlarıda yoktur. Diğer bir önemli neden ise, artık kırılması zor alışkanlıklar geliştirmiş olmalarıdır. Bunun için ilk adımı bebekleriniz çocukluk çağına girerken, onlar için yapmakta olduklarınız ile, onların kendileri için yapabileceklerini daha tarafsız olarak karşılaştırmaktır.

Çocuklar sorumluluk sahibi olmayı nasıl öğrenir?

İşe, basit, yaşlarına uygun sorumluluklarla başlayın. Çocuğunuz olgunlaşıp kapasitesi arttıkça yeni sorumluluklar ekleyin.

-Çocuklarınızın yapması gereken bir işi siz üstlenmeden önce kendinize söyleyeceğiniz sihirli bir sözcük bulun ve bunu kendinize hatırlatın “Yapma.’’

-Çocuklarınızın kendi işlerini kendilerinin yapmaları konusunda ısrarcı olun.

-Kahvaltı masasında bıraktığı kirli tabağı gördüğünüzde kendinize, sihirli sözcüğü mırıldanın ‘’yapma’’ ve o tabağı alıp yıkamaya götürmeyin. Çocuğunuzu çağırın ve kibar bir şekilde tabağı göstererek, gerekeni yapmasını söyleyin. Banyoda yere atılmış kirli çamaşırlar bulduğunuzda, kendinize yine sihirli sözcüğü hatırlatarak kendinize hakim olun. Çocuğunuzdan yere attığı kirli çamaşırları, kirli sepetine koymasını isteyin. Sehpanın üzerine bıraktığı çikolata kağıtlarını ‘’yapma’’ diyerek toplamayın. Çocuğunuzun kendi çöpünü kendisinin toplamasını rica edin.

-Çocuğunuzu sorumluluk, bağımsızlık yetenekleri ile donatmanın en güzel yanının, onların gelecekleri için bir denge unsuru oluşturduğunu unutmayın. Minik çocuklarınız içinde bulunduğu gelişim dönemlerine göre önce masaya kaşıkları, peçeteleri getirmeyi; sonra masayı kurmayı; ardından da kendi yemeğini almayı ve en son aşamada da yemek yapmaya yardım etmeyi öğrenir. Böylece siz farkında olmadan o artık kendi yemeğini hazırlayacak yetenekleri kazanacaktır.

Peki bu aşamaya nasıl gelebilirsiniz?

Eğer çocuğunuz henüz altı yaşından küçük ise, kendinizi bir eğitim aşamasında kabul edebilirsiniz. Bu öğrenmenin ve alışkanlıkların oluştuğu bir dönemdir. Dağılan oyuncakları sizin toplamanız çocuğunuzun toplamasından daha kolay ve hızlı olacaktır. Çocuğunuzun oyuncaklarını toplamasına, ayakkabısını bağlamasına veya kendi sütünü doldurmasına izin vermek çok daha fazla zaman ve enerji gerektirir. Ancak bu sorumlulukları erken yaşta onlara kazandırarak, çocuğunuza bakmakla geçireceğiniz bir ömrü kurtarmış olacaksınız. Bütün işleri sizin tarafınızdan yapılan çocuğunuz sizi özel yardımcısı olarak görecek ve tabii ki böyle bir lüksten vazgeçmek istemeyecektir.

Eminim ki bu tür sorumlulukları bulaşık makinesini doldurup boşaltmaya hevesli bir üç yaş çocuğuna öğretmek, her zaman meşgul ve ilgisiz bir ergene öğretmekten çok daha kolay. Erken sorumluluk bilinci oluşturmanın bir diğer iyi yanı ise; ergenlik döneminde bu sorumlulukları yapmadığı zamanlarda çocuğunuz ile tartışmak durumunda kalmayacak olmanızdır.

Sevgili anne babalar unutmayınız ki eğer çocuğunuz altı yaşından büyükse, ona ev içindeki görevlerini öğretmek için kaçırdığınız her fırsat onun size olan bağımlılığını uzatacaktır. Bu yüzden çocuklarınız çok erken yaştan itibaren sorumluluk almayı öğrenmelidir.

Sevgilerle

Uzm. Gelişim Psk. Sena Kaçar
Sens Gelişim Akademisi