Çoğu anne bebeğinin ihtiyacını karşılayacak kadar süt üretse de çoğu zaman sütünün yetersiz olduğu endişesine kapılır. Sütten kesme ve ek gıdaya geçişin en yaygın sebebi süt üretiminin yetersiz olduğunu düşünmektir. Süt üretiminin yetersiz olduğuna karar vermek için belirtileri iyi gözlemlemek gerekir. Bunları doğru değerlendirdikten sonra anne sütünü arttırmanın yolları üzerinde durulmalıdır.
Bebeğin yeterli süt alamadığını gösteren güvenilir belirtiler nelerdir?
- Doğum sonrası ilk iki hafta sonunda doğum tartısına ulaşmama
- Bebekler doğumun ilk iki hafta sonrası her hafta 150-200 gr civarında kilo alırlar. Dördüncü ay civarında kilo alım hızının düşmesi normaldir. Ancak yenidoğan bebeğiniz toplam ağırlığının %10’undan fazlasını kaybetmişse dikkatli olunması gereklidir.
- Doğum sonrası ilk iki-üç günden sonra günde 6 kereden az idrar yapması
- Bu göstergeler haricinde dışkı miktarı ve doğum sonrası dışkı görünümü değişiklikleri de dikkate alınmalıdır. Yenidoğan bebekler günde 3-8 kere kaka yapabilir. Bundan daha az dışkı çıkışı ya da doğum sonrası 5.günden sonra hala kakası sarı renge dönmemişse yetersiz süt alımı olduğunu gösterebilir.
Süt üretiminizin artmasını sağlayacak en önemli faktörler;
Bebeğinizi sık sık emzirmek ve emzirmeyi iyi bir şekilde sağlamaktır.
Süt üretiminden asıl sorumlu olan prolaktin hormunu ne kadar sık emzirilirse süt üretimi içinde o kadar sık uyarı alır. Emzirmediğiniz zamanlarda elle sağma ya da süt pompası ile sütünüzü boşaltmakta süt üretimi için uyarı sağlar. Emzirme sürecinde diğer önemli hormon ise süt salınımını sağlayan yani sütün süt kanalından boşalmasını sağlayan oksitosin hormonudur. Bu hormunun salınmasını engelleyen başlıca faktörlerden biri ise strestir.
Stresin genellikle süt üretimini kestiği konusunda yanılgılar vardır. Ancak asıl etkisi sütün meme ucuna inmesini engellemesidir. Bu nedenle kendinizi rahat hissetmenizi sağlayacak aktiviteler yapmanız ve stresten mümkün olduğunca uzak olmanız süt salınımı için gereklidir. Gevşemek için sıcak bir duş almak ve masaj yaptırmak yardımcı olabilir.
Bebeğinizin sık emmek istemesi yetersiz süt üretimi kaygısına düşürmemelidir. Bebeğiniz büyüme sürecinde olduğu için bu normaldir. Bu süreçte karnı aç olmasa bile sizin sevginizi, kucağınızın sıcaklığını hissetmek için memenize gelmek isteyebilir. Bu sebeple bebeğiniz her istediğinde emzirmeniz önemlidir.
Süt üretiminin önemli olduğu kadar bebeğin yeterli süt alımı da önemlidir. Yeterli süt alımı bebeğin memeye iyi bir şekilde yerleşmesi ve etkin emmesiyle sağlanabilir.
İlk altı ay boyunca bebeğinize anne sütü haricinde su, şekerli su, bal, çay, formül mama veya başka bir şey vermek bebeğinizin karnını doyurarak daha az emmesine yol açar ve bu da süt üretimine olumsuz yansıyabilir. Emzik veya biberon kullanılması da emzirmeye göre bebeğin çene kaslarını daha az yoracağı için bebeği memeden uzaklaştırabilir. Ek besin verilecekse kaşık tercih edilebilir.
Annenin yeterli ve dengeli beslenmesi süt üretimini arttırmasından ziyade daha çok annenin zinde olması, halsiz düşmemesi ve hastalıklara karşı bağışıklık kazanması için gereklidir. Bu nedenle de sağlıklı beslenme alışkanlığı oluşturulması önemlidir. Süt üretimi için dikkat edilmesi gerekenler ise ihtiyacınız olan kaloriyi almak ve yeteri kadar sıvı tüketmektir. Kalori kısıtlamasına gitmek (günde 1800 kalori altında almak) süt yapımında azalmaya neden olabilir. Beslenirken kilonuzu koruma gibi bir zorunluluğuz yoksa genel kural açlık duygunuz ortadan kalkıncaya kadar yemek ve günde en az 8-12 bardak sıvı almaktır.
- Emzirme döneminde alınan bazı besinler bebeğin tolere edememesinden dolayı kısıtlanabilir. Bebeğin bir besini tolere edememesine dair işaretler emzirme sırasında huysuzluk, yeşilimsi kaka, kusma ve emzirmeyi ani reddetme gibi tepkilerdir. Şüphenilen besinler diyetten çıkarılmalıdır.
- Alkol ve kafein alımı sınırlandırılmakla birlikte nadiren diyetten çıkarılması da gerekebilir.
- Beslenmeniz taze sebze meyve, protein ve kalsiyum açısından zengin besinler ve tam tahıllı besinler içermelidir.
- Izgara, buğulama, kaynatma, fırınlama işlemleri besinlere ekstra kalori yüklemeden ısıtma ve pişirme yöntemleridir.
Süt miktarını arttıran bitkisel besinlerin ve çayların kullanımı her anne için uygun olmayabilir. Bazı yiyeceklerin süt üretimini arttırdığı gözlense de bunların kullanılması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu besinleri tüketme isteğinizi emzirme danışmanınızla paylaşmanız ve durumunuza özgü karar verilmesi herhangi bir yan etki yaşamamanız için önemlidir.
Bebeğinizle ten tene temasınızın sürekli olması ve sık sık emzirmeniz süt üretimine olumlu katkı sağlar. Sağlıkla geçireceğiniz bir emzirme dönemi dilerim.
Canan Aydın
Hemşire / Emzirme Danışmanı.
Kaynaklar
Bilgen H, Kültürsay N, Türkyılmaz C. Turkish Neonatal Society guideline on nutrition of the healthy term newborn. Turk Pediatri Ars 2018; 53(Suppl 1): S128-S137.
La Leche League Türkiye. (2019). Emzirme Bilgi ve Destek. Süt miktarınızı arttırmak. Erişim adresi: http://www.lllturkiye.org/2019/01/sut-miktarnz-arttrmak.html Erişim tarihi: 25.09.2019
Sim, T., Hattingh, H., Sherriff, J., & Tee, L. (2015). The use, perceived effectiveness and safety of herbal galactagogues during breastfeeding: a qualitative study. International journal of environmental research and public health,
La Leche League Türkiye. (2019). Emzirme Bilgi ve Destek. Annenin beslenmesi sütünü nasıl etkiler? Erişim adresi: http://www.lllturkiye.org/2017/12/annenin-beslenmesi-sutunu-nasl-etkiler.html Erişim tarihi: 25.09.2019.
T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2017). Emziklilik döneminde beslenme. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenme/emzirme-doneminde-beslenme.html Erişim tarihi: 25.09.2019
La Leche League Japan. (2016). Do women experiencing stress ‘lose’ their breast milk? Erişim adresi: https://llljapan.org/pdf/Do_women_experiencing_stress_lose_their_breast_milk_japan.pdf Erişim tarihi: 25.09.2019
