Süt alerjisi olarak bilinen inek sütü proteini alerjisi, bağışıklık sisteminin inek sütü proteinine karşı geliştirdiği bir reaksiyondur. Bağışıklık sistemimiz bazı proteinleri, mücadele edilmesi gereken yabancı maddeler olarak algılayıp ona karşı reaksiyon geliştirmektedir. Bu reaksiyonlara alerji denir. İnek sütüne alerjik bünyelerin çoğu koyun sütü, soyalı mamalar ve sütlere de alerjik reaksiyon gösterir. Anne sütü ile beslenme, mama ile beslenme ile karşılaştırıldığında inek sütü alerjisine karşı koruyucu etkiye sahiptir ancak anne sütü ile beslenmeye rağmen bazı bebeklerde inek sütü alerjisi saptanabilmektedir. Bunun nedeni hala tam olarak anlaşılamamakta, genetik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Süt alerjisi belirtileri nelerdir?
İnek sütü proteini alerjisi belirtileri genellikle doğumu takiben ilk aylarında ortaya çıkar. Bebek, sadece anne sütü ile besleniyor da olsa, şiddetli alerjilerde, annenin yeyip içtiği süt ve süt ürünleri bebekte de alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu belirtiler çoğunlukla 2 şekilde ortaya çıkar:
Erken belirtiler: Süt ve süt ürünleri ile beslenmeyi takiben hemen sonra ortaya çıkar;
1.Sindirim sistemine ait belirtiler: Huzursuzluk, karın ağrısı, gaz, şişkinlik, kusma, kanlı ishal.
2.Solunum sistemine ait belirtiler: Burun şikayetleri, öksürük, hırıltılı solunum.
3.Cilde ait belirtiler:Döküntü, kabarma, kızarma vbg.
İnek sütü proteini alerjisinde Anafilaktik şok (ani ve şiddetli alerjik reaksiyonlar) nadirdir.
Geç belirtiler: Süt ve süt ürünleri alımından 7-10 gün sonraya kadar ortaya çıkmayabilir. Aynı erken başlangıçlı belirtiler gibi karın ağrısı, şişkinlik, geğirti, hırıltı, kabartı, kızartı, döküntü vs. Bu belirtiler sağlıklı diğer çocuklarda da görülebildiği için tanı konması daha güç olabilir.
Süt alerjisi nasıl teşhis edilir?
Alerji şikayetiyle doktora götürülen bir bebekte inek sütü proteini alerjisi endişesi olursa bazı testler istenebilir. Kanlı kaka varsa, kaka testleri gerekebilir ki parazit vbg. varlığı ayırt edilebilsin. Kanda inek sütüne karşı artmış IgE yapısındaki antikorların varlığı tanıyı destekler ancak inek sütüne spesifik IgE yokluğunda, inek sütü alerjisi olmadığı söylenemez. Ayrıca bebeğin yaşı uygunsa cilt testleri de yapılabilir.
Pratikte spesifik IgE testleri ile teyit edemediğimiz zaman uyguladığımız en önemli tanı metodu “eliminasyon testi”dir. Bu test diyetten inek sütü proteininin tamamen çıkarılması şeklinde uygulanır. Hastaya 1 ay boyunca diyet ve diyet mamaları verilir. Belirtiler düzelir ve süte başlanınca şikayetler tekrarlarsa, alerji testleri temiz bile olsa hastalık var kabul edilir ve diyete en az 1 yıl daha devam edilir.
İnek sütü alerjisinin tedavisi nasıl yapılır?
Bebek sadece anne sütü ile besleniyorsa ve inek sütü alerjisi tanısı kondu ise annenin yediklerinde inek sütü proteini olmamasına dikkat edilmesi gerekir. Çünkü anne sütünden bebeğe geçebilmektedir. Anne emzirdiği süre boyunca süt, yoğurt, peynir, tereyağı ve sütlü tatlıları yememelidir. Süt ve süt ürünleri içermeyen tarifler denenebilir. Ayrıca yediği, marketten aldığı her şeyin içinde süt veya süt tozu olup olmadığına bakmalıdır. Bu arada annede kalsiyum eksikliği olmaması için süt ürünleri dışındaki kalsiyum kaynakları veya doktor kontrolünde kalsiyum tabletleri kullanması gerekebilir.
İnek sütü proteini alerjisinde kullanılan diyet mamaları:
1- Soya bazlı mamalar inek sütü proteini alerjisi hafifse denenebilir. Ama tatları iyi değildir ve bebekte buna karşı da alerji olabilir.
2- Hidrolize mamalar: Büyük bir molekül yapısına sahip olan inek sütü proteini, işlemden
geçirilip buna hidrolizasyon denir) molekülleri parçalanır ve küçültülerek alerjik özelliği
azaltılır. Tam hidrolize veya kısmi hidrolize mamalar kullanılabilir ama tam hidrolize mamalarla bile inek sütü proteini alerjisinden korunmak mümkün olmayabilir.
3- Aminoasit bazlı mamalar: Aminoasitler, proteinlerin yapı taşı olup bir araya geldiklerinde
büyük protein moleküllerini oluşturan küçük moleküllerdir. Hidrolize mamalarla alerjik
reaksiyonları gerilemeyen bebeklerde aminoasit bazlı mamalar denenebilir.
4- Keçi sütü mamaları: İnek sütü proteini alerjisi olan çocukların bazılarında keçi sütü mamaları veya doğal keçi sütü ile yapılmış yoğurt veya peynirler kullanılması mümkündür. Ancak bazı bebeklerde keçi sütlü mamalara da alerji gelişmektedir.
Bu tür diyet mamalarına geçildikten sonra 2 ile 4 hafta içinde belirtilerde azalma ve düzelme olmalıdır. Diyete en az 1 sene devam edilmeli, daha sonra doktorunuzun belirlediği zamanda çok az az süt veya sütlü gıdalarla beslenmeye geçilmelidir. Bu arada alerjinin diğer belirtilerine göre anti-alerjik damla, şurup, kortizonlu veya kortizonsuz krem ve losyonlar da kullanılması gerekebilir.
