Kabızlık probleminin genel bir tanımını yapmak zordur ve kişiden kişiye farklılık gösterir. Kabızlık en basit olan tanımıyla, kaka yapmada zorluk ya da gecikme olarak açıklanır. Çocuğun yaptığı kakanın özelliğine ve kaka yapma sıklığına bakılarak kabızlık durumu en az iki haftada gerçekleşir. Çoğu kakanın çakıl taşına benzer sertlikte olması veya daha az sıklıkta sert kaka yapma şeklinde görülebilir.
Okul öncesi çocukların yaklaşık %3’ü okul çağındaki çocukların ise % 1-2’si kabızlıktan yakınır. Genel olarak çocuklarda kabızlık görülme oranı % 0.3 ile % 8 arasında değişmektedir. Ayrıca, genel çocuk polikliniklerine % 3 ile % 5 oranında, çocuk gastroenteroloji polikliniklerine ise % 25’e kadar yüksek bir oranda kabızlık şikayeti ile başvurulur.
Çocuklarda kabızlık nedenleri nelerdir?
1. Fonksiyonel kabızlık (bağırsak tembelliği):
Altta yatan temel bir bozukluk yoktur. Çoğu aile kabızlık şikayetinin, anne sütü kesildiği zaman veya çocuğun diyetine süt eklendiği zaman başladığını ifade eder. Çocuklardaki kabızlığın yaklaşık % 90-95 nedenidir. Genellikle 5 yaş altında görülen fonksiyonel kabızlık, sıklıkla bir haftada üçten az sıkı ve sert kakaya çıkma olarak açıklanabilir.
2. Organik nedenlere bağlı (bir hastalığın neden olduğu) kabızlık:
- Doğuştan var olan anatomik bozukluklar
- Endokrin hastalıklar
- Mide-barsak sistemi hastalıkları
- Sinir sistemi bozuklukları
- Bağırsağın sinir ve kas bozuklukları
- Doğuştan anormal karın kas yapısı
- Bağ dokusu hastalıkları
- Bazı ilaçlar
- Diyet faktörleri
Kabızlık tanısı nasıl koyulur?
Hasta ve hasta yakınlarından edinilecek bilgiler çoğu kez tanı için yeterlidir. Ancak organik bir nedeni düşündürecek bulgular varsa karın filmi, ilaçlı kalın bağırsak filmi, bazen de kalın bağırsağın son bölümünden biyopsi (parça) almak gerekebilir. Tiroid hormon testleri, kanda kalsiyum, magnezyum ve diğer elektrolit düzeyleri kabızlığa neden olabilecek hastalıkları ekarte etmek için bakılacak laboratuar tetkikleridir. Özellikle kaka kaçırmanın eşlik ettiği kabızlık vakalarında tam idrar tahlili ve idrar kültürüne bakılmalıdır.
Çocuklarda kabızlık tedavisi nasıl yapılır?
1.Diyetin düzenlenmesi:
Çocuklarda kabızlık tedavisi için diyet değişikliğinde yumuşak dışkının devamı için bol sıvı alımı, bağırsaktan emilebilen ve emilemeyen karbonhidratların alımının arttırılması önerilir. Karbonhidratlar ve özellikle sorbitol, kuru erik, armut ve elma suyu gibi bazı meyve sularında bulunur. Bunlar, dışkının sıvı içeriğini ve sıklığını arttırarak kakayı yumuşatmaya yararlı olurlar. Uygulanan diyet posa içermeli ve diyetteki posa miktarı yavaş yavaş artırılmalıdır. Özellikle patlamış mısır bol bir lifli bir gıdadır ve çok yardımcı olur. Çocuğun günlük alması gereken lif miktarı “yaş (yıl) + 5 gram”dır. Süt ve süt ürünlerinin miktarının bazı çocuklarda azaltılması gerekebilir.
2.Eğitim:
Çocuğun ve ailenin eğitimi (hastalık ile ilgili detaylı bilgi verilmesi ve aile ile hastanın rahatlatılması)
3. İlaç tedavisi:
A.Rektumdaki taşlaşmış dışkının boşaltılması
Oral yol: mineral yağları, magnezyum sitrat, laktuloz, senna, polietilen glikol solüsyonları
Rektal yol: Saline enemayı takiben kullanılan fosfat veya mineral yağı enemaları
B.Diyet: Dışkı birikiminin önlenmesi ve düzenli bağırsak alışkanlığının sağlanması için uygun beslenme
İlaç: Mineral yağı, laktuloz, sorbitol
Davranış değişikliği: Yemeklerden sonra tuvalette geçirilen zamanın artırılması ve ödüllendirme yöntemi.
Sadece anne sütü ile beslenen bebekler neden kabız olurlar?
Bunun birkaç sebebi vardır. Şöyle sıralanabilir:
- Besin alerjileri, yani annenin yediği gıdalardan geçen proteinlerin etkisi.
- Genetik ve doğumsal bağırsağı etkileyen hastalıklar (hirsprung hastalığı, konjenital hipotiroidi, kistik fibroz).
- Çeşitli nedenlere bağlı olarak kanda kalsiyum, potasyum, sodyum gibi elektrolitlerin eksik olması.
- Annenin kullandığı bazı ilaçlar.
Zeytinyağı içmenin dışkıyı yumuşatıcı etkisi var mıdır?
Zeytinyağı bazen faydalı olabilir. Zararı yoktur ama genellikle tedavide yeterli olmaz. Kabızlık tedavi edilmediğinde uzun dönemde iştahsızlık-gelişme geriliği, karın ağrısı, çocuğun konforunda ciddi bozulma, mutsuzluk, huzursuzluk ve bunların sonucunda psikolojik bozukluklar (sosyal dışlanma, depresyon ve anksiyete, özellikle kaka kaçırma da varsa), anüste çatlaklar (fissür), popodan kan gelmesi, hemoroid, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve idrar kaçırmaya neden olabileceğinden mutlaka tedavi edilmelidir.
